ΓΙΑ ΠΟΙΟ ΠΡΑΓΜΑ ΜΠΟΡΟΎΜΕ ΑΚΌΜΑ ΝΑ ΣΥΖΗΤΉΣΟΥΜΕ;

Στην 1η φωτογραφία η ηθοποιός Seyi Ommomba που απολύθηκε από θέατρο στην Αγγλία  διότι αρνήθηκε να παίξει την πρωταγωνίστρια Σέλι του έργου "το Πορφυρούν χρώμα" (Color Purple) ως λεσβία, επειδή είναι χριστιανή. Ο σκηνοθέτης δεν την είχε ενημερώσει σχετικά κατά τις ακροάσεις και πριν την υπογραφή του συμβολαίου. Η εταιρεία για να εδραιώσει την θέση της, έβγαλε στην δημοσιότητα ένα τουητ της ηθοποιού του 2014 που έλεγε "πιστεύω ότι η ομοφυλοφιλία είναι λάθος, παρά το ότι ο νόμος της "χώρας την έκανε νόμιμη". Με αυτόν τον τρόπο διεξήχθη μια καμπάνια στο Τουήτερ εναντίον της με την κατηγορία του ομοφοβικού λόγου μίσους.

Στην δεύτερη φωτό η Gina Garano που απολύθηκε από την τηλεοπτική σειρά που δούλευε, την Ντίσνευ και την Lucas film για δήλωση της στο Τουήτερ ότι η καταδίωξη που διενεργείται σήμερα σε ανθρώπους για τις πολιτικές τους αντιλήψεις, μοιάζει με την καταδίωξη των Εβραίων από τους Γερμανούς. Η Γκαράνο έγραψε ότι πριν τους στείλει ο Χίτλερ στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ήταν οι πολίτες Γερμανοί που τους κυνηγούσαν ιδιωτικά και είχαν ήδη θεσπιστεί νόμοι που απαγόρευαν την ελευθερία της έκφρασης. Η Γκαράνο λοιπόν κατηγορήθηκε για ασέβεια προς τους Εβραίους, την κουλτούρα τους και την θρησκεία τους. 

Στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, ο λόγος μίσους είναι κατηγορία που έχει εγκαθιδρυθεί και ισχύει. Αφορά την δυσμενή διάκριση ατόμων σχεδόν για τα πάντα, για την θρησκεία, την εθνικότητα, την φυλή, το κοινωνικό φύλο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ηλικία, την οικογενειακή κατάσταση, την αναπηρία, την γενετική κατάσταση και την κατάσταση υγείας. "Δυσμενής διάκριση" σημαίνει οτιδήποτε κριτικάρει οποιοδήποτε από αυτά τα χαρακτηριστικά, όχι προτροπή σε πράξεις βίας. Εχει αναγνωριστεί με έναν αόρατο τρόπο ως νόμιμο το δικαίωμα να μην προσβάλλεσαι γενικά, από κανένα. Το τι μπορεί να προσβάλει οποιονδήποτε, είναι πολύ ευρύ ζήτημα κι ο καθένας μας μπορεί να θεωρήσει πως πληγώθηκε και προσβλήθηκε από κάθε αντίθετη γνώμη προς τις αντιλήψεις του. Γιατί, ναι, είναι κι αυτό: δεν είναι ανάγκη να μιλάει κάποιος σε εσένα και να σε κατηγορεί  ως Χ και Ψ λόγω ομοφυλοφιλίας που πράγματι είναι ο σεξουαλικός σου προσανατολισμός, αρκεί να πει "η ομοφυλοφιλία δεν είναι σωστή". 

Στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης αυτοί που αναφέρονται σε οποιοδήποτε από τα παραπάνω ζητήματα, βλέπουν διαγραφή του λογαριασμού τους. Εαν οι εταιρείες στις οποίες απασχολούνται έχουν αγκαλιάσει την πολιτική Πολιτικής ορθότητας, βλέπουν την απόλυση και τον εξοστρακισμό -όπως οι δυό ηθοποιοί. Δεν έχει διαπραχθεί καμία πράξη βίας και καμία διάκριση στην πραγματική ζωή εναντίον των προσβεβληθέντων, κι όμως επιτυγχάνεται η απάλειψη των ιερόσυλων, π.χ. των δυό ηθοποιών που ανέφερα. 

Τίποτα από όσα είπε η μία ή η άλλη δεν είναι λόγος μίσους. Λόγος μίσους είναι μόνο η προτροπή σε βία εναντίον ατόμων, π.χ. το "Φτύστε τους ομοφυλόφιλους όπου τους βρείτε" του Μητροπολίτη Αμβρόσιου. Όλα τα άλλα είναι απόψεις των ατόμων και εμπίπτουν στην ελευθερία του λόγου, ένα θεμελιώδη λίθο της δημοκρατίας. Η ελευθερία λόγου αποδεικνύεται μόνο όταν την αναγνωρίζουμε ως δικαίωμα σε όσους έχουν αντίθετες απόψεις από εμάς, αλλιώς αγκαλιάζουμε στον ολοκληρωτισμό, το μίσος προς τους αντιπάλους και την προσπάθεια φίμωσης τους. 

Η εντύπωση που δημιουργείται καμιά φορά ότι τα άτομα που προβαίνουν σε κυνήγι των πολιτικώς λάθος είναι η πλειοψηφία στην Κοινωνία, είναι απλώς αποτέλεσμα του πολύ ελεύθερου χρόνου που έχουν ορισμένοι χρήστες των ΜΚΔ. Το Τουήτερ έχει εκατομμύρια χρήστες, αλλά το 10% αυτών δημιουργούν το 80% του περιεχομένου στο Τουήτερ. Το υπόλοιπο 90% των χρηστών κοιτάνε τις δουλειές τους, τις οικογένειές τους, τα διαβάσματά τους κι έχουν το Τουήτερ για διάλλειμα καθώς μαγειρεύουν. Δεν είναι αλήθεια ότι κύμα αντιδράσεων σηκώθηκε για την Γκαράνο  μέσα στην Κοινωνία, είναι ψευδαίσθηση, οι άνθρωποι συνέχισαν την ζωή τους όπως πριν. Οι "ασφαλείς χώροι" που δημιουργούνται σε σελίδες του ΦΒ είναι απλώς χώροι αποκομμένοι από την πραγματικότητα κι από τον διάλογο. Ότι δεν έχουν καμία σχέση με ελευθερία λόγου το καταλαβαίνουν κι οι πιο απλοϊκοί ακόλουθοι (μια που έτσι κι αλλιώς ξέρουν ότι πρέπει να λογοκρίνουν τον εαυτό τους πριν γράψουν σχόλιο), αλλά ότι δεν έχουν σχέση με την Δημοκρατία και φλερτάρουν με τον ολοκληρωτισμό, το σκέφτονται λίγοι. Ίσως επειδή πιστεύουν ότι οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης είναι κάτι, αλλά και πάλι, δεν είναι τίποτα. Οποιοσδήποτε χρήστης γνωρίζει βαθιά μέσα του ότι αν πεθάνει αύριο, κανείς δεν θα το καταλάβει. Απλώς όλοι οι "φίλοι του" θα πουν "τι έγινε αυτός, άραγε;". Οι φιλίες κι οι συμμαχίες στα ΜΚΔ δεν αντιστοιχούν σε κάτι χειροπιαστό. 

Παρόλα αυτά έχουμε έλλειμα δημοκρατίας και σοβαρότατο περιορισμό στην ελευθερία του λόγου, εξ αιτίας της επινόησης του λόγου μίσους και του ξεχειλώματος που έχει πάρει ο όρος. Το έχουμε όχι μόνο διότι δεν μπορούμε να συζητήσουμε θεωρητικά την θρησκεία, την φυλή, τον σεξουαλικό προσανατολισμό κλπ κι έτσι να κάνουμε ένα δημόσιο διάλογο, αλλά διότι πάνω σε αυτά τα μεμονωμένα ζητήματα που ενδιαφέρουν Χ αριθμό ατόμων το καθένα, έρχεται η κυβέρνηση και βάζει άλλους μεγαλύτερους περιορισμούς -αυτούς που συμφέρουν εκείνη- για όλους μας. Δεν μπορούμε να συζητήσουμε, π.χ. τα εμβόλια για τον COVID ή την απεργία πείνας κρατούμενου που συμβαίνει εδώ και 50 μέρες. Τι είδους δημοκρατία είναι αυτή που μπορείς να συζητάς μόνο στο σπίτι σου, με τον άντρα σου, δηλαδή ιδιωτικά ό,τι σκέφτεσαι; Αυτά συνέβαιναν σε ολοκληρωτικά καθεστώτα, στην ΕΣΣΔ, στις χούντες της λατινικής Αμερικής, στην Σαουδική Αραβία και στην Κορέα. Τώρα γιατί εξαφανίστηκε η ελευθερία λόγου δημόσια στις Δυτικές χώρες και την χώρα μας; Πώς θα έχουμε Δημοκρατία χωρίς ελευθερία λόγου; 

Καταλαβαίνω ότι αρκετοί αναγνώστες -ειδικά οι πολύ νέοι-  δεν πιστεύουν ότι η Δημοκρατία κινδυνεύει, διότι είναι αυτονόητη στην Δύση και στην χώρα μας. Η Ελλάδα ισούται με Δημοκρατία, σωστά; 

Λάθος. Η Δημοκρατία ουσιαστικά έσβησε στην Ελλάδα το 399 π.Χ με την δίκη του Σωκράτη. Τότε, ο Σωκράτης κατηγορήθηκε για ασέβεια και με μια διαδικασία παρόμοια με αυτήν που χρησιμοποιεί ο όχλος του Τουήτερ, με ένα τσούρμο δηλαδή ανθρώπων που είχαν πληρωθεί από αντιπάλους κι έκλαιγαν στο δικαστήριο για το κακό που τους προκάλεσαν τα λόγια του Σωκράτη (τα λόγια πάλι, να το προσέξουμε αυτό), τον καταδίκασαν σε θάνατο. Οι πολίτες-δικαστές μετάνιωσαν σε λίγες μέρες, αλλά ήταν αργά. Η συνδιαμόρφωση, η δικαιοσύνη, το μέτρο εκείνης της Κοινωνίας, είχε χαθεί και δεν ξαναήρθε. 

Η δίκη του Σωκράτη είναι το ουσιαστικό δείγμα αλλοτρίωσης της Δημοκρατίας των Αθηνών, αλλά υπάρχει και το τυπικό. Ο Σωκράτης δικάστηκε το 399 π.Χ και μόλις 65 χρόνια αργότερα, το 335 π.Χ έφτασε ο Μέγας Αλέξανδρος και η Δημοκρατία των Αθηνών έπαψε να υπάρχει. Ο Αλέξανδρος ήταν ηγεμόνας κ αποφάσιζε για όλα μόνος του, δεν έκανε εκλογές κι άλλα τέτοια δημοκρατικά. Τα υπόλοιπα τα ξέρετε, Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Οθωμανοί, κατά τόπους Ενετοί, γενικώς διάφοροι ηγεμόνες. Πότε ξαναήρθε η Δημοκρατία στην Ελλάδα; Το 1864 μ.Χ βασιλευόμενη, το 1974 μ.Χ αβασίλευτη, επομένως ξαναήρθε στην χώρα  2.309 χρόνια μετά από τότε που καταλύθηκε. 

Φίλες και φίλοι, το δικαίωμα στην αληθινή ελευθερία του λόγου το αποκτήσαμε μόλις πριν 47 χρόνια. Προτείνω να το διαφυλάξουμε. Να αναλογιστούμε τι κάνουμε κάθε φορά που προσπαθούμε να φιμώσουμε και να εξαφανίσουμε όσους δεν μας αρέσουν οι απόψεις τους. Ισως κερδίσουμε μια μικρή ευκαιριακή νίκη, αλλά θα χάσουμε τον πόλεμο, όλοι μαζί.