CANCEL CULTURE ή ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑ "ΑΚΥΡΩΣΗΣ"

Cancel culture ή διαδικασία "ακύρωσης" είναι η ιντερνετική διαπόμπευση ενός μέλους κοινότητας του Ιντερνετ από πολλά άλλα μέλη, με στόχο τον εξοστρακισμό του από την κοινότητα ( το Facebbok, το Twitter ή το Instagram), δηλαδή το κατέβασμα μιάς ανάρτησής του, μετά κι άλλης, έως το κλείσιμο του λογαριασμού του.

Η διαδικασία ακύρωσης ξεκίνησε από το Twitter ως ανταποδοτική τακτική, διότι καταφερόταν κατα ενός διάσημου και δυνατού ατόμου που είχε διαπράξει αξιόποινες πράξεις και ήταν η οργανωμένη προσπάθεια πολλών απλών μελών χωρίς δύναμη, τα οποία ενωμένα είχαν μεγάλη ισχύ. Η κραυγή ήταν "ακυρώστε τον Χ". Ηταν πολύ αποτελεσματική, μια απόδοση δικαιοσύνης που αλλιώς δεν θα συνέβαινε ποτέ. 

Η πρώτη φορά που ακούστηκε το αίτημα "ακυρώστε τον Χ" ήταν στο Twitter κατα του χιπ χοπ καλλιτέχνη  R-Kelly, ενός βιαστή ανήλικων κοριτσιών. Το ειρωνικό της υπόθεσης είναι πως η φράση Cancel this one, πρωτακούστηκε σε μισογύνικο περιεχόμενο από τον Wesley Snipes στην ταινία New Jack city, όπου όταν η κοπέλα του τον κατηγορεί πως σκορπάει παντού τον θάνατο, την καταβρέχει με σαμπάνια και λέει "cancel this bitch, I' ll buy another one", "ακύρωσε αυτήν την βρώμα, θα αγοράσω μια άλλη". Φαίνεται πως η φράση άρεσε σε πολλούς μαύρους, γι αυτό την χρησιμοποιούσαν από εκεί και μετά.

Το πρόβλημα είναι πως σήμερα έχει μεταμορφωθεί σε μια τακτική  που χρησιμοποιείται εκτεταμένα από διάφορες ομάδες, όχι για πράξεις αλλά για δηλώσεις που χαρακτηρίζονται ως "λόγος μίσους" και πετυχαίνει τον σκοπό της μέσω μιάς σειράς μεταμορφώσεων, επεκτάσεων, κλπ της αρχικής δήλωσης. Δεν είναι πια μια διαδικασία απόδοσης δικαιοσύνης προς τους πολύ ισχυρούς, αλλά μια διαδικασία σιώπησης κι εξουδετέρωσης οποιουδήποτε διαφωνεί με το κυρίαρχο προοδευτικό αφήγημα. 

Πάμε να δούμε πώς λειτουργεί η cancel culture /διαδικασία ακύρωσης; 

ΠΡΟΫΠΌΘΕΣΗ: χρειαζόμαστε ένα κατήγορο και μια ανάρτηση ή μεμονωμένη φράση κάποιου που γίνεται ο κατηγορούμενος. 

ΒΗΜΑΤΑ ΑΚΥΡΩΣΗΣ:

1) η ενοχή του κατηγορούμενου είναι αυταπόδεικτη, διότι ο κατήγορος ανήκει σε μια μικρή κοινωνική ομάδα ή την υποστηρίζει (γυναίκες, μετανάστες, ομοφυλόφιλους, τρανς, άθεους) και αναγνωρίζει εκ προοιμίου πότε πλήττεται η ομάδα του. Ο κατήγορος είναι πάντα το θύμα, γι αυτό ξέρει ποιοί μπορεί να είναι οι θύτες του και γι αυτό ποτέ δεν αμφισβητείται η αγνή του πρόθεση και η αλήθεια των λόγων του

2) από το συγκεκριμένο και ειδικό της δήλωσης /ανάρτησης, με τα λόγια του κατήγορου περνάμε στο γενικότερο κι αφηρημένο, π.χ. το "αγαπώ την Ελλάδα" μετατρέπεται σε "εθνικιστής", το εθνικιστής είναι λέξη που παραπέμπει σε ακροδεξιές παρατάξεις και γι αυτό εύκολα μετατρέπεται λίγο μετά σε "φασίστας". 

3) ο κατηγορούμενος είναι επιπρόσθετα ένοχος λόγω συσχετισμού, δηλαδή εκτός αυτού που είπε, κάνει παρέα ΚΑΙ με λάθος άτομα. Ορίστε το αποδεικτικό στοιχείο, μια καρδούλα σε ανάρτηση του Αρκά (συμπέρασμα, είναι μισογύνης) ή ορίστε μια φωτογραφία του σε πάρτι, κοντά στον Αδωνη (συμπέρασμα είναι εθνικιστής). Η λογική πίσω από αυτον το συσχετισμό είναι πως όποιος έχει φίλους απαίσιους είναι ο ίδιος απαίσιος. Όποιος βρίσκει καλή ανάρτηση σε απαίσιο, είναι κι ο ίδιος απαίσιος, γιατί δεν μπορεί να υπάρχει καλή ανάρτηση σε απαίσιο, για οποιοδήποτε θέμα. 

Στην πραγματικότητα απαίσιοι υπάρχουν παντού. Και ηλίθιοι υπάρχουν παντού. Ναι, η ηλιθιότητα και η κακία είναι συμπεριληπτικές, γι αυτό είναι πολλές οι φορές που οι κακοί παρασύρουν τους ηλίθιους με το μέρος τους , ώστε όλοι μαζί να ακυρώσουν όποιον έχει διαφορετική άποψη από τους ίδιους. 

4)Ουσιοκρατία και κατηγορίες ad hominem. Αντί να επικεντρώνουμε την προσοχή μας στα λόγια που είπε κάποιος, αποδίδουμε κατηγορία στον ίδιο τον κατηγορούμενο, διαπιστώνοντας ελαττώματα του χαρακτήρος. Δεν είπε κάτι ομοφοβικό ή αμφιλεγόμενο, αλλά είναι ο ίδιος ομοφοβικός, διότι όλοι μας ξέρουμε πως οι άνθρωποι λένε το 1/10 όλων των άσχημων που έχουν στο μυαλό τους. Γνωρίζουμε πως είναι 70 χρονών; Προσθέτουμε το "συντηρητικός" στις κατηγορίες, αν και μπορεί να έχει ζήσει καθόλου συντηρητικά, π.χ. 10 χρόνια σε κοινόβιο. Είναι ευκατάστατος; Αρα είναι ΚΑΙ δεξιός. 

Κι όμως, το άτομο δεν κρίνεται από μια φράση, ούτε από μια στιγμή, κρίνεται συνολικά από την πορεία του και την προσφορά του στην κοινωνία. 

5) Η δηλωση πίστης κι αφοσίωσης. Κάθε μέλος της ομάδας που πλήττεται από μια ανάρτηση, ουσιαστικά κάθε φίλος του κατήγορου, θα προσπαθήσει επίσης να αποδείξει εμπράκτως την "νομιμοφροσύνη του", δηλαδή την αφοσίωσή του στον κοινό σκοπό της ομάδας, προσθέτοντας το λιθαράκι του στο βρίσιμο του κατηγορούμενου. Έμμεση απόδειξη αυτού είναι πως σε αναρτήσεις βρισίματος που έχουν πιασιάρικο τίτλο, λίγα δευτερόλεπτα μετά την ανάρτηση, υπάρχουν καρδούλες, αναδημοσιεύσεις κλπ. Εάν δε, στην αρχική ανάρτηση καταδίκης υπάρχει ένα εκτεταμένος σχόλιο εκείνου που την έκανε (κι είναι πρόσωπο γνωστού κύρους μέσα στον κύκλο), όλα τα από κάτω σχόλια συντάσσονται με το αρχικό. Εάν η αναδημοσίευση του προς καταδίκη σχολίου γίνει χωρίς ειδικό κατευθυντήριο σχολιασμό του κατήγορου, τότε τα σχόλια των φίλων του δεν είναι τόσο οξεία και δεν επιτυγχάνεται το ίδιο αποτέλεσμα. 

6) Το χαλασμένο τηλέφωνο που κλιμακώνει τα πάντα. Από σχόλιο σε σχόλιο και ανάρτηση κατήγορου, σε ανάρτηση κατήγορου, οι κατηγορίες μεγαλώνουν και τα ίχνη της δήλωσης που προκάλεσε την αρχική κατηγορία χάνονται. Κανείς από όσους διαβάζουν μια κατηγορία δεν θα ψάξει να βρει την αρχή του νήματος. Θα διαβάσει το "ρατσιστής" ή "ομοφοβικός" και θα κάνει στο μυαλό του, δικές του συνδέσεις, με βάση τις εμπειρίες του. Μια που δεν έχει αποδείξεις αλλά κάνει εικασίες, ό,τι συνδέσεις κάνει θα είναι προς το χειρότερο. 

Αποτέλεσμα; Πολλοί μεμονωμένοι συντάσσονται εναντίον ενός, ζητούν τον αποκλεισμό του και τον πετυχαίνουν γιατί η δύναμη κρύβεται στην ένωση.

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΟΠΛΟ ΤΩΝ ΚΑΤΗΓΟΡΩΝ, Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ

Το κύριο επιχείρημα όσων καλούν σε ακύρωση είναι πως η ανάρτηση του Χ είναι πολύ προσβλητική και ακόμα πιο συχνά, πως δεν σέβεται το βίωμα πόνου των άλλων. Για εμένα αυτό δεν είναι πάντα επιχείρημα. Ναι, το οδυνηρό βίωμα έχει μια σημασία και δεν πρέπει να γυρνάμε στο Ιντερνετ προσβάλλοντας κόσμο, όμως η προσβολή και ο πόνος είναι υποκειμενικά, ενώ πολλά πράγματα είναι αντικειμενικά δεδομένα ή απλώς διαφορετικές γνώμες. 

Οι ομάδες που πλήττονται πολλές φορές θεωρούν πως έχουν ηθικό πλεονέκτημα διότι έχουν υποφέρει, ενώ γνωρίζουμε πως η ηθική και το πλεονέκτημα που απορρέει από αυτήν είναι πολύ σχετικά. Υπάρχουν άνθρωποι που θεωρούν την μονογαμία ηθική κι άλλοι που θεωρούν πως στηρίζεται στο αίσθημα της ιδιοκτησίας  που είναι πάντα ανήθικο (δυό φορές όταν αφορά άτομα κι όχι σπίτια). Υπάρχουν άνθρωποι που θεωρούν την σωματική βία ανήθικη, κι άλλοι που δεν την ονομάζουν καν βία αν είναι συναινετική ή επαναστατική. Ποιός έχει δίκιο και ποιός άδικο; Μπορούν να διατυπωθούν αντίθετες απόψεις πάνω σε αυτά τα ζητήματα χωρίς να προσβληθεί κάποιος; Οχι, όταν τα ζητήματα συνδέονται με  βιώματα ψυχικού πόνου κι επομένως οι αντίθετες απόψεις φαίνονται σαν να μην σέβονται τον ψυχικό πόνο του άλλου. 

ΑΚΥΡΩΣΗ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΚΡΙΤΙΚΗ;

Οχι, η διαδικασία ακύρωσης (cancel culture) δεν είναι κριτική σε λόγια κάποιου, ούτε ζητάει να εξηγήσει κάποιος τι είπε. Είναι προσπάθεια να πληγεί η ακεραιότητα και η υπόληψη του κατηγορούμενου συνολικά.  Είναι προσπάθεια φίμωσης. Για μένα είναι τελείως λάθος, διότι αυτό που ψάχνουμε είναι η Κοινωνική ειρήνη, επομένως πρέπει να ακούμε, να προσπαθούμε να καταλάβουμε την θέση του καθενός, να διατυπώνουμε επιχειρήματα  και να κρατάμε ζωντανό τον διάλογο κι ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας. Με την ακύρωση δεν δημιουργούμε διάλογο, δεν δημιουργούμε κριτική, δημιουργούμε μόνο στρατόπεδα οπαδών που στέκονται μέσα σε πολύ κλειστούς κύκλους ομοϊδεατών τους και χάνουν κάθε επαφή με τον κόσμο. Οι διαφορές δεν εξαφανίζονται επειδή δεν ακούγονται, παραμένουν στο κεφάλι των ατόμων  και δεν θα αμβλυνθούν ποτέ αν ο καθένας παραμείνει στο κουτάκι του, μιλάει με τους κολλητούς του και νομίζει πως αυτό που λέει είναι η μοναδική αλήθεια. 

ΑΥΤΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΕΣΑΣ;

Αν τυχόν νομίζετε πως αυτό το κείμενο δεν σας αφορά επειδή ανήκετε σε μια μικρή περιθωριακή ομάδα και κατα την γνώμη σας διαρκώς εκτοξεύονται λόγια μίσους εναντίον σας, π.χ εάν είστε  ομοφυλόφιλος, θα πρέπει να ξέρετε πως το τι συνιστά λόγο μίσους (hate speach) διαρκώς επεκτείνεται. Εδώ και χρόνια περιλαμβάνει το "ομοφοβικό" και σας προστατεύει. Όμως από προχτές περιλαμβάνει και το κοινωνικό φύλο κι οι σχολιασμοί που δεν λαμβάνουν υπόψη τους το αυτοπροσδιορισμένο φύλο κάποιου και τις αντωνυμίες (που φαίνονται όχι από το όνομά του ή την φωτογραφία του, αλλά από τις πληροφορίες στο προφίλ του). Αυτό προστεθηκε προχτές κι εχθές προστέθηκε κάτι άλλο, απαγορεύεται στο Facebook και το Instagram η υποστήριξη με αναρτήσεις και σχόλια στον Σολεϊμανί του Ιράν. 

Επομένως, αν είστε ο ομοφυλόφιλος που ανέφερα προηγουμένως, αλλά νομίζετε πως υπάρχουν μόνο δύο φύλα ή πως οι Ιρανοί έχουν δίκιο, σήμερα αυτό δεν μπορείτε πια να το πείτε σε αναρτήσεις, ή μάλλον μπορείτε, αλλά αν κάποιος σας καταγγείλει για λόγο μίσους, θα αποκλειστείτε. 

Έτσι λοιπόν, σιγά σιγά τα ζητήματα που μπορούν να συζητηθούν απαγορεύονται. Σε λίγο όλοι εμείς εδώ θα βάζουμε μόνο τραγούδια, φωτογραφίες από πεταλούδες κι αναρτήσεις για εχθές το βράδυ που βγήκαμε και φορούσαμε την ωραία την ροζ γούνα με τοπ έξωμο και ξεπαγιάσαμε. 

(γράφει η Melusine)