ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ*

Πρόσφατα κάτω από  είδηση για ζευγάρι που ο άντρας σκότωσε την γυναίκα κι αυτοκτόνησε, διάβασα ένα σχόλιο που έλεγε: "Εκείνη του ζήτησε να χωρίσουν μετά από 20 χρόνια γάμου κι αυτός ΑΝΤΕΔΡΑΣΕ έτσι ". Εμείς που διαβάζουμε το κείμενο και εκείνοι που βρίσκονταν στην είδηση, όλοι μας γνωρίζουμε πως το "αντέδρασε" σημαίνει "την σκότωσε". 

Κατά την γνώμη μου εδώ έχουμε ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα: μια λέξη εντελώς θολή, με χιλιάδες πιθανά περιεχόμενα, μια λέξη που δεν μας δίνει καμιά πληροφορία για το γεγονός εάν ήδη  δεν το γνωρίζουμε, χρησιμοποιείται αντί του πολύ ξεκάθαρου "την σκότωσε" που τα λέει όλα.

Αυτή είναι η γλώσσα της εξουσίας και χρησιμοποιείται κυρίως από τα ΜΜΕ, για να περιγράψει πολύ άσχημες καταστάσεις. Το κοινό χαρακτηριστικό σε όλη την γλώσσα είναι η ασάφεια. Από τότε που τα ΜΜΕ έγιναν προσβάσιμα στην πλατιά μάζα, δηλαδή σε όλη την διάρκεια του 20ου αιώνα, οι σωστές και κυριολεκτικές λέξεις που κατονόμαζαν τις ασχήμιες με σαφήνεια αντικαταστήθηκαν από άλλες, πιο εύηχες, πιο όμορφες και πιο φλου. 

π.χ: Οι νεκροί πολέμου, έγιναν απώλειες πολέμου και μετά παράπλευρες απώλειες: οι άνθρωποι κι η νεκρική τους κατάσταση απουσιάζει τελείως από τον τρίτο όρο, παραπλευρες απώλειες μπορεί να είναι και το σύστημα ύδρευσης μιάς πόλης.

π.χ: οι κουτσοί, οι τυφλοί, οι παράλυτοι, έγιναν Ανθρωποι Με  Αναπηρία, μετά Άνθρωποι Με Ειδικές Ανάγκες, μερικοί το τραβάνε απ' τα μαλλιά και τους λένε Ανθρώπους με Ειδικές δεξιότητες, όμως δεν τους φύτρωσε καινούργιο χέρι ή μάτι, είναι κουτσοί και τυφλοί όπως ήταν πριν επινοηθούν όλοι αυτοί οι όροι.

Το πρόβλημα είναι ιδιαιτέρως οξυμένο σε ό,τι αφορά την βία κατά των γυναικών. Τα πάντα είναι "οικογενειακές τραγωδίες", οι δολοφονίες δηλαδή έχουν ίδιο όνομα με τα αυτοκινητιστικά δυστυχήματα που αφαιρούν κατά τύχη την ζωή μελών μιας οικογένειας κι έτσι ο φόνος με δόλο (ΔΟΛΟ-ΦΟΝΊΑ) εξισώνεται ηχητικά και οπτικά με το τυχαίο περιστατικό. Ίσως διότι συμφέρει την Εξουσία να πιστεύουμε πως όλα στην ζωή είναι περισσότερο ζήτημα τύχης κι όχι παθογενειών που μπορούμε να θεραπεύσουμε ως Κοινωνία, να είμαστε μοιρολάτρες  κι όχι δρώντα όντα ( η λέξη τραγωδία εξάλλου, μόνη της παραπέμπει στην μοίρα). 

Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Οι δολοφονίες γυναικών - "οικογενειακές τραγωδίες" έχουν πολλές παραλλαγές γεγονότων, τουλάχιστον τις εξής: ένας άντρας  1)σκοτώνει την γυναίκα, 2) σκοτώνει την γυναίκα και τα παιδιά, 3)σκοτώνει την γυναίκα, τα παιδιά και την πεθερά. Μετά ο ίδιος Α) προσπαθεί να κρύψει τα πτώματα, Β) παραδίνεται ή Γ) αυτοκτονεί. Όλα αυτά συγχωνεύονται μέσα στον γενικό τίτλο "οικογενειακή τραγωδία" που είναι ίσως πιασιάρικος, αλλά δεν μας δίνει καμιά πληροφορία για το γεγονός.

Κι όμως, υπάρχουν λέξεις για να περιγράψουμε τα πράγματα, μπορούμε να πούμε σε τίτλο "δολοφονία γυναίκας από τον σύζυγό της". Πολύ απλό, πολύ σαφές, τέλεια δημοσιογραφία, λέει αμέσως ποιός έκανε τι σε ποιόν. Λέει το πολύ σοβαρό, η γυναίκα είναι πεθαμένη, τελείωσε. Όλα τα άλλα, το πως και το γιατί είναι δευτερεύοντα, εξάλλου δεν έχει μεγάλη ανάλυση το γιατί, κάποια παραλλαγή πατριαρχικών αντιλήψεων ιδιοκτησίας θα κρύβεται πίσω του.

Bέβαια, η φράση "οικογενειακή τραγωδία" είναι επινόηση της (αντρικής βέβαια) εξουσίας για να αποσιωπήσει τον αριθμό δολοφονιών γυναικών και παιδιών από τους άντρες, χρησιμοποιείται από τα ΜΜΕ και τους πολιτικούς, όμως δεν χρησιμοποιείται από τους άντρες στην αληθινή ζωή. Οχι, οι άντρες δεν κοροιδεύουν κανέναν και δεν κρύβουν τίποτα όταν μιλάνε για την αντρική βία κατά των γυναικών, εκφράζονται πεντακάθαρα. Στο περιστατικό του ζευγαριού που είχε το σχόλιο ας πούμε, υπάρχουν αυτοί οι λίγοι που θα κατηγορήσουν τον δράστη και θα πουν "το τέρας, πήγε και σκότωσε την γυναίκα", υπάρχουν περισσότεροι που τον υπερασπιστούν και θα πουν "να τον παρατήσει μετά από 20 χρόνια γάμου; καλά την έκανε και την σκότωσε", με την μεγάλη πλειοψηφία αντρών να τοποθετείται  ανάμεσα σε αυτές τις δυό θέσεις, όμως δεν θα βρεθεί ποτέ άντρας να πει "του ζήτησε να χωρίσουν κι αυτός ΑΝΤΕΔΡΑΣΕ έτσι". Οι άντρες την λέξη "αντέδρασε" την χρησιμοποιούν για μικροπράγματα και σαχλαμάρες, όχι για φόνους. Ξέρουν τι έγινε και βλέπουν την αλήθεια στα μάτια. 

Ποιός το είπε το "αντέδρασε"; Μια γυναίκα. Μόνο οι γυναίκες μιλάνε έτσι, φλου. Γιατί άραγε; Μπορώ να σκεφτώ μερικούς λόγους για τους οποίους μια γυναίκα το κάνει αυτό.

1) Θέλει να χρησιμοποιήσει μοντέρνες λέξεις, ψαγμένες, αυτές που χρησιμοποιούν οι θεωρητικοί. (Οχι πολύ πιθανό, ούτε όμως αδύνατο.)

2) Δεν θέλει  να πει "σκότωσε' γιατί φοβάται το περιεχόμενο κι έτσι κατά κάποιο τρόπο ξορκίζει το κακό, παρόμοιο με την περίπτωση που δεν λέμε "καρκίνος" αλλά λέμε "ξορκισμένο". (Ανθρώπινο.)

3) Πράγματι έτσι έχει το περιστατικό στο μυαλό της, οι φόνοι της φαίνονται σαν πιθανή αντίδραση στο τέλος ενός καυγά, ναι, είναι από αυτά που μπορεί να συμβούν σε μια γυναίκα, αν σπάσει ο διάολος το ποδάρι του (Αλίμονό μας, η γυναίκα έχει καταπιεί την Πατριαρχία αμάσητη). 

Και για τις τρεις περιπτώσεις το αποτέλεσμα είναι αυτό που μετράει κι είναι το ίδιο, δεν κατονομάζουν τις καταστάσεις με το πραγματικό τους όνομα. Δυστυχώς όμως αυτό πρέπει να κάνουμε εμείς οι γυναίκες, να κοιτάξουμε τα πράγματα καθαρά, να τα βγάλουμε από το ομιχλώδες του μυαλού και να τους δώσουμε σαφές όνομα (κι αν γίνεται μοναδικό). Κατονομάζοντάς τα χάνουν το αόριστο περίγραμμά που έχουν στην σκέψη μας και παίρνουν το αληθινό τους σχήμα, με τις σωστές διαστάσεις. 

Το φεμινιστικό κίνημα καταγίνεται με την καταγγελία των πτυχών της πατριαρχίας χρόνια ολόκληρα, έχει μάλιστα επινοήσει καινούργιες λέξεις που πριν δεν υπήρχαν για να κάνει δημόσια συζήτηση για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες και πιο πριν δεν είχαν συζητηθεί,  π.χ. την λέξη "παρενόχληση". Η θεωρητική ανάλυση όμως και η δράση του φεμινιστικού κινήματος δεν αρκεί. Οι γυναίκες μόνες τους, η κάθε μία για λογαριασμό της,  πρέπει να δουν γύρω τους και να περιγράψουν τα πράγματα με ακρίβεια, χωρίς λέξεις που αφήνουν περιθώριο σε αμφιβολίες, χωρίς λέξεις που σηκώνουν διερευνητική συζήτηση ως προς το νόημα τους. Αυτό που έγινε είναι δολοφονία, τέλος. Οι γυναίκες σε όλες τις συζητήσεις για όλα τα περιστατικά γυναικοκτονιών, παντού και πάντα, με οποιονδήποτε συνομιλητή, με τους φίλους, με τον σύζυγο, με τα παιδάκια τους και τον παπά της ενορίας ακόμη, πρέπει να λένε πως αυτός ο άντρας σκότωσε την γυναίκα του. Να ακούγεται ποιός σκότωσε. Να περάσει στο συλλογικό ασυνείδητο επιτέλους πως οι  άντρες μερικές φορές αντιδρούν, αλλά μερικές άλλες φορές σκοτώνουν. Σκοτώνουν περισσότερο άλλους άντρες, όμως σκοτώνουν επίσης γυναίκες και παιδιά. Ειδικά στο ζήτημα του φόνου, η σωστή λέξη παίζει ρόλο γιατί η γέννηση κι ο θάνατος είναι οι μόνες δυο αδιαμφισβήτητες αλήθειες της ζωής. Δεν έχει 'αποχρώσεις' ούτε το περιστατικό της γέννησης, ούτε του θανάτου, είναι αντικειμενικές αλήθειες, πανανθρώπινες, όλοι οι παρατηρητές, σε όλη την Γη τις βλέπουν όμοια -στις βιολογικές τους διαστάσεις τουλάχιστον.

Κι όχι μόνο πρέπει να μιλήσουμε με καθαρές λέξεις, λέγοντας τον φόνο, φόνο, αλλά πρέπει να βάλουμε τα ρήματα στην σωστή φωνή, την ενεργητική, υποδεικνύοντας τον δράστη. "Ο άντρας δολοφόνησε την γυναίκα του", είναι η σωστή πρόταση γιατί μας λέει ποιός φταίει, αυτός που έδρασε φταίει, αν ήθελε μπορούσε να μην είναι θύτης. "Η γυναίκα δολοφονήθηκε" ή το πολύ χειρότερο "βρέθηκε νεκρή", είναι φράση που μας μιλάει για την γυναίκα μόνο εξαφανίζοντας από την πρόταση και την εικόνα του μυαλού τον δράστη, κι αφήνει με ένα ύπουλο τρόπο να εννοηθεί πως η γυναίκα κάτι έκανε, όχι κάτι έπαθε ( το πολύ -πολύ να υπονοεί πως κάτι έπαθε, αλλά αφού προηγουμένως κάτι έκανε ). 

Αν νομίζετε πως έπιασα την τρίχα και την έκανα τριχιά, από μια τόση δα λεξούλα έγραψα 5.000 λέξεις, πως υπερβάλλω και πως δεν είναι και τόσο σημαντικές οι λέξεις διότι έτσι κι αλλιώς το περιεχόμενο των καταστάσεων  καταγράφεται σωστά στο μυαλό μας,  απλώς αναρωτηθείτε: πόσες δολοφονίες γυναικών έγιναν πέρσι στην χώρα μας. Γνωρίζετε; 

(γράφει η Melusine)