ΑΣ ΔΙΑΛΕΞΟΥΜΕ ΤΗΝ ΜΑΧΗ ΜΑΣ ΚΙ ΑΣ ΤΗΝ ΚΑΝΟΥΜΕ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ (Εργασία)

Η εργασία μας απασχολεί για 8 ώρες την μέρα, επί 40 χρόνια. Οι άσχημες εργασιακές συνθήκες μπορούν να αρρωστήσουν έναν άνθρωπο (την γυναίκα ειδικώς) και να δημιουργήσουν ψυχικές αρρώστιες ή αυτοάνοσα νοσήματα, μπορούν δε ακόμα και να φτάσουν κάποια στη αυτοκτονία. Στην αυτοκτονία λόγω εργασίας, όχι λόγω ανεργίας, αυτό είναι διαφορετικό πρόβλημα. Τι πρέπει να κάνουμε εμείς οι φεμινίστριες λοιπόν; Πρέπει 1) να προστατεύσουμε το σώμα μας και τον ψυχικό μας κόσμο όσο γίνεται, 2) να αφήσουμε γύρω μας ένα φεμινιστικό σημάδι, όχι μόνο για εμάς αλλά και για τις υπόλοιπες γυναίκες που δουλεύουν στην ίδια δουλειά.  Υπομονή, θάρρος και ρεαλισμός είναι τα τρία στοιχεία με τα οποία θα πορευτούμε στον κόσμο της εργασίας. 

Ξεκινάμε ως ρεαλίστριες. Πρέπει να λάβουμε υπόψη μας εκ των προτέρων ότι ο σεξισμός και σε πολλές περιπτώσεις ο μισογυνισμός, είναι  ΔΕΔΟΜΕΝΟΣ σε κάθε εργασιακό χώρο. Αν δεν εκφράζεται από τους συναδέλφους (υπάρχουν δουλειές που έχουν μόνο γυναίκες, π.χ. τα συνεργεία καθαρισμού), θα εκφράζεται από τον εργοδότη και τους προϊσταμένους με την υποτίμηση της δουλειάς μας ή/και της προσωπικότητάς μας, κι οπωσδήποτε θα εκφράζεται από τους πελάτες/συναλλασσομένους. Δεν νομίζω πως χρειάζεται να αναφέρω τα εκατομμύρια αναφορές σε συζητήσεις για άχρηστες/ σκύλες/ τεμπέλες/ ηλίθιες γυναίκες εργαζόμενες, είναι τόσα πολλά που εμείς οι εργαζόμενες πέφτουμε σε ένα τουλάχιστον τέτοιο σχόλιο κάθε μέρα. Δεν χρειάζεται να τονίσω εγώ, εδώ, πόσο διαφορετικά αντιμετωπίζουν οι συναλλασόμενοι και τα αφεντικά εμάς τις γυναίκες εργαζόμενες, πόσο πιο γρήγορα μας φωνάζουν, μας βρίζουν ή και μας απειλούν. Τα ξέρετε αυτά. 

Η πρώτη μου συμβουλή σε όλες τις γυναίκες είναι να αποφύγουν κάθε δουλειά που απαιτεί ομορφιά και νιάτα. Αυτές οι εργασίες έχουν ημερομηνία λήξης που είναι γνωστή και υποτίθεται ότι είναι κάτι προσωρινό, όμως δεν είναι δύσκολο κάποια να μπει σε ένα τέτοιο χώρο (π.χ. γκαρσόνα σε καφετέρια) προσωρινά αλλά μετά από 15 χρόνια να βρίσκεται ακόμα εκεί εγκλωβισμένη, επειδή συνεχώς έχει βιοποριστικές ανάγκες και ταυτόχρονα δεν έχει τον χρόνο να ψάξει για κάτι καλύτερο. 

Μην μπείτε καθόλου σε αυτές τις δουλειές, αν όμως μπείτε, φροντίστε να οργανωθείτε σε σωματείο. Εννοώ, σε σωματείο που βρίσκεται εκτός ΓΕΣΕΕ, αυτα που λέμε βάσης ή και επιχειρησιακά. Θα πρέπει να κάνετε κάτι παραπάνω από το να δίνετε μια εισφορά όπως στην ΓΕΣΕΕ, δηλαδή θα πρέπει να πηγαίνετε σε συνελεύσεις, να συναποφασίζετε, να λαμβάνετε μέρος σε απεργίες και κινητοποιήσεις, όμως τα σωματεία βάσης είναι τα μόνα που είναι πραγματικά αλληλέγγυα στο κάθε μέλος τους ξεχωριστά και τα μόνα που θα σας βοηθήσουν πραγματικά αν σας αφήσουν απλήρωτη, αν σας κολλήσουν τα μισά ένσημα και αν σας παρενοχλήσουν σεξουαλικά. Οργανωθείτε για να μην είστε σαν καλαμιά στον κάμπο. 

Η δεύτερη συμβουλή μου είναι ακόμα κι αν βρείτε δουλειά που σχετίζεται με τις σπουδές σας, να δώσετε μεγάλη σημασία στο dress code της δουλειάς. Καταλαβαίνω πως τώρα που διαβάζετε αυτές τις γραμμές, σας φαίνεται σαν κάτι ασήμαντο, αν το βάλετε όμως σε προοπτική 40 ετών, αποκτά τις σωστές διαστάσεις του. Υπάρχουν πάρα πολλές δουλειές (π.χ. σε πολλές τραπεζες, ασφαλιστικές, ναυτιλιακές εταιρείες) που είναι απαιτητή η "σωστή" γυναικεία εμφάνιση, με φούστες, τακούνια, μακιγιάζ, περιποιημένο μαλλί κλπ. Τα ίδια τα εργασιακά καθήκοντα περιλαμβάνουν το μυαλό και τα χέρια της γυναίκας, 2 πτυχία, 2 ξένες γλώσσες κι ένα μάστερ, όμως εκτός από όλα τα άλλα οι γυναίκες οφείλουν να είναι ΚΑΙ διακοσμητικές. Αυτό είναι εξ ορισμού υποτιμητικό για μια γυναίκα και τρομερά ψυχοφθόρο,  πάντως σε κάθε περίπτωση αναλογιστείτε αν αντέχετε επί 40 χρόνια να σας επιβάλλουν "περιποίηση" και μάλιστα να πληρώνετε τα χρήματα από την τσέπη σας. Αν δεν αντέχετε, μην δεχθείτε την δουλειά, θα βρείτε κάτι άλλο.

Μέσα στο εργασιακό πεδίο, αφήστε φεμινιστικό σημάδι: μην κάνετε καμία δουλειά που δεν περιλαμβάνεται στα καθήκοντά σας, αλλά θεωρείται "γυναικεία" δουλειά, π.χ. να φτιάξετε καφέ, να στολίσετε το Χριστουγεννιάτικο δένδρο, να μαζέψετε τα πιάτα και τα ποτήρια μετά από κάποιο γλεντάκι, να διαλέξετε το δώρο για την αποχώρηση του διευθυντή που συνταξιοδοτείται. Οχι. Δεν υπάρχουν γυναικείες δουλειές, δεν υπάρχει καλό γυναικείο γούστο, δεν υπάρχει τίποτα εκτός από την διάθεση του πατριαρχικού συστήματος να φορτώσει στις γυναικείες ένα σωρό ψιλοπραγματάκια που απαλλάσσουν τους άντρες από του κόσμου την σκέψη και τον κόπο (ώστε να ασχοληθούν με τα σπουδαία και αντρικά ζητήματα, π.χ. την συζήτηση για το ποδόσφαιρο) και φορτώνει εμάς τις γυναίκες σαν γαϊδούρια, από το πρωί μεχρι το βράδυ, έως τελικής πτώσεως. Οχι. Πείτε "οχι, μαζί φάγαμε, μαζί θα μαζέψουμε". "Οχι, δεν μπορώ να διαλέξω το δώρο, δεν ξέρω τίποτα από αντρικά πραγματα, εκτός αν θέλετε να του πάρουμε για δώρο ένα καλσόν, από αυτα ξέρω". Πείτε όχι κι ας είναι καταφανές το ψέμα σας, δεν πειράζει. Αυτό που πρέπει να θυμάστε είναι πως  αν δεχθείτε έστω μία φορά, αυτό θα γίνει μόνιμο καθήκον σας, δημιουργείτε τετελεσμένο.  Αυτό, ναι, πειράζει. 

Μέσα στην δουλειά πάλι, θεωρείστε ως δεδομένο πως αν ακούσετε ένα σεξιστικό αστείο και δεν διαμαρτυρηθείτε από την αρχή, θα ακούσετε χιλιάδες ακόμα. Ειδικώς από κάτι προοδευτικούς τύπους της άκρας αριστεράς ή κι αριστερότερα, που υποστηρίζουν σε όλα τον άνθρωπο που στέκεται με το κεφάλι ψηλά, όμως συμπληρώνουν "οχι εσύ μωρό μου, εσύ καλά είσαι στα τέσσερα" (πραγματικό αστείο, που άκουσα εγώ με τα αυτιά μου). Ως φεμινίστρια κάντε φασαρία από την πρώτη φορά, όποιος κι αν μιλήσει σεξιστικά, συνάδελφος, προϊστάμενος, διευθυντής. Χωρίς χαμογελάκια, χωρίς γέλια, χωρίς ευγένεια πείτε πως αυτό που λέει είναι αισχρό και εξευτελιστικό για τις γυναίκες. Αν τυχόν μάλιστα πέσετε σε κάποιον που είναι αρκετά ηλίθιος ώστε να προειδοποιεί λέγοντας "συγνώμη για το σεξιστικό", σταματήστε τον πριν συνεχίσει. Ρωτήστε τον τι σημαίνει το συγνώμη, σημαίνει "συγνώμη που θα σε προσβάλλω, αλλά σκάσε κι άκου"; Μην αφήσετε τίποτα να πέσει κάτω, γιατί αλλιώς σύντομα θα βρεθείτε σε ένα περιβάλλον που όλη μέρα θα πετάνε στον αέρα γύρω σας γεννητικά όργανα, πηδήματα και σκηνές του πορνό. Αυτό το λέω γιατί το λέει ο Αριστοτέλης στην Ποιητική, "οταν λες άλογο, βλέπω με την φαντασία μου ένα άλογο να βγαίνει από το στόμα σου". 

Αντιμετωπίστε ευθέως την υποτίμηση της εργασίας σας, των προτάσεών σας, της προσωπικότητάς σας, εάν τύχει σε συναντήσεις οι άντρες παρευρισκόμενοι να συζητάνε πάνω σας, δηλαδή ενώ μιλάτε να σας διακοπτουν για να πουν το δικό τους. Οχι βέβαια για μεμονωμένο περιστατικό, αλλά για κατάσταση επαναλαμβανόμενη. Ρωτήστε τον συντονιστή ή τον προϊστάμενο, πώς θα γίνει να πείτε αυτό που θέλετε χωρίς να πεταχτεί κάποιος να σας διακόψει. Αν τύχει κάποιος να πει αστειάκι κιόλας, από αυτές τις εξυπνάδες στις οποίες εξασκούνται όσοι συχνάζουν στο Τουίτερ, ρωτήστε αν μπορείτε να ξαναγυρίσετε στο θέμα σας που ήταν το Χ ή θα καθίσετε εκεί ως το βράδυ, γιατί σας καθυστερούν όσοι πετάνε πιασιάρικες ατάκες. 

Η σεξουαλική παρενόχληση στην δουλειά είναι ένα μεγάλο θέμα. Η διαφορά ανάμεσα στο κοπλιμάν και την παρενοχληση είναι πολύ σαφής και την ξέρουν όλοι, ας παριστάνουν ότι έχουν αγνές προθέσεις. Κοπλιμάν είναι κάθε καλή κουβέντα που σας φτιάχνει το κέφι και σας τονώνει την αυτοπεποίθηση "είσαι πολύ όμορφη σήμερα". Παρενόχληση είναι κάθε κουβέντα που δείχνει το αποτέλεσμα της δικής σας εμφάνισης στην λίμπιντο ενός άντρα "είσαι πολύ σέξυ σήμερα". Ο καθένας την λίμπιντό του να την κρατήσει για τα μούτρα του, συμπεριλαμβανομένων των ανδρών που σκοπεύουν να μας προσεγγίσουν ερωτικά. Το αν είναι μια γυναίκα σέξυ μπορεί να το αποκαλύψει ο συνάδελφος/πιθανός  μελλοντικός σύντροφος σε κατ' ιδίαν συναντήσεις, αφού προηγουμένως έχει πάρει κάποιο πράσινο φως, όχι στην δουλειά σε παντελώς ανυποψίαστες γυναίκες. Παρενόχληση είναι ο σχολιασμός των εσωρούχων που μπορεί κάποια ώρα να φάνηκαν, π.χ. "αυτό το στρας στο σουτιέν είναι πολύ όμορφο" (πραγματικό σχόλιο που άκουσα εγώ από στραβούλιακα συνάδελφο που δεν έβλεπε την οθόνη του P/C χωρίς γυαλιά, αλλά είδε το στρας 5 μέτρα μακριά όταν μάζεψα τα μαλλιά μου με λαστιχάκι). Η απάντηση είναι "δεν σου επιτρέπω να σχολιάζεις τα εσώρουχά μου και να καραδοκείς για να τα δεις". 

Η επιθετική συμπεριφορά άντρα που δεν περιορίζεται στα λόγια, αλλά περνάει σε πράξεις, δεν λέγεται παρενοχληση, λέγεται σεξουαλική επίθεση και πρέπει να την καταγγείλετε στους προϊσταμένους σας και να την κάνετε γνωστή σε όλους. Δεν επιτρέπεται κανείς να σας φιλήσει ή να κλειδώσει την πόρτα για να σας κάνει ερωτική εξομολόγηση. Δεν επιτρέπεται ποτέ να φοβάστε στο εργασιακό σας περιβάλλον κι αυτό ακριβώς να πείτε στους προϊσταμένους και τους συναδέλφους σας, ότι έχετε δικαίωμα στον ασφαλή εργασιακό χώρο. Μην ανησυχείτε πως θα γίνετε δυσάρεστη, δεν έχει καμία σημασία, σημασία έχει να μην επαναληφθεί το γεγονός. 

Φερθείτε φεμινιστικά απέναντι σε όλες, μα όλες τις γυναίκες. Τι σημαίνει αυτό; Υπερασπίστε τες όταν τις κακολογούν πίσω από την πλάτη τους, ειδικά τις συναδέλφισσες. Οποιες κι αν είναι, όπως κι αν φέρονται, αναφέρετε τα πλεονεκτήματά τους και τονίστε πως "η συζήτηση αυτή είναι άδικη αφού δεν είναι εδώ η ΧΧ για να προσφέρει αντίλογο. Οποιος έχει να πει κάτι, ας το πει καταπρόσωπα, αλλιώς είναι ένας δειλός". Μην καθίσετε να σκεφτείτε αν οι συναδέλφισες θα κάνουν το ίδιο για εσάς, δεν έχει σημασία, κάντε το σωστό γιατί είστε φεμινίστριες, κι εδώ μιλάμε για φεμινισμό. 

Ανακεφαλαιώνοντας: ως φεμινίστρια, φτιάξτε ένα φεμινιστικό περιβάλλον γύρω σας, δηλαδή αυτό που είναι αυτονόητο για όλους, αλλά το απολαμβανουν μόνο οι άντρες, το περιβάλλον που σας αντιμετωπίζουν απλώς ως εργαζόμενο άνθρωπο, σεβόμενοι την προσωπικότητά σας και την εργασία σας. Αυτό αρκεί. 

(γράφει η Melusine)