Ο τοξικός, η τοξική, το τοξικό.

Μετά από συζητήσεις που είχα με γνωστούς μου πάνω στο τελευταίο κείμενο για τους τοξικούς ανθρώπους, αποφάσισα να γράψω λίγα ακόμα και να διατυπώσω τις απόψεις μου εκτενώς για την γενικότερη χρήση της λέξης τοξικός, η οποία κατα 99% μπαίνει στις προτάσεις μεταφορικά, καταχρηστικά, παραπλανητικά και εντελώς λάθος.

Το πρώτο που πρέπει να θυμόμαστε είναι πως η λέξη ανήκει στην επιστήμη της Χημείας (κι από εκεί, σε ορισμένες περιπτώσεις της γενικής ιατρικής), όμως όχι της ψυχολογίας ή της ψυχιατρικής. Το τοξικό είναι κάτι που συμβαίνει στην πραγματική ζωή, κυριολεκτικά και μπορεί να αποδειχθεί με αντικειμενικούς τρόπους ή με όργανα ακριβείας. 

Το "τοξικό" δεν είναι αφηρημένη κατάσταση που δεν μπορείς να την πιάσεις, να την μυρίσεις, να την δεις όπως οι περισσότερες καταστάσεις της Ψυχολογίας. Οι Ψυχολόγοι κι οι ψυχίατροι δεν χρησιμοποιούν την λέξη τοξικός στα επιστημονικά συγγράμματα ή όταν μιλάνε μεταξύ τους. Χρησιμοποιούν τις λέξης της επιστήμης τους που είναι ειδικές αλλά οι ίδιοι τις γνωρίζουν και συνεννοούνται με αυτές: καταθλιπτικός, σχιζοφρενής, αυτιστικός, βουλιμικός. Δεν υπάρχει ψυχίατρος ή ψυχολόγος που έχει γράψει σε διάγνωση ασθενούς "κατάθλιψη λόγω συναναστροφής με τοξικούς ανθρώπους", ενώ υπάρχει ψυχίατρος που γράφει "κατάθλιψη επί τη βάση ψυχαναγκαστικής προσωπικότητας". 

Πότε και πώς χρησιμοποιούν οι ψυχίατροι την λέξη "τοξικός", αφού δεν την χρησιμοποιούν εντός του επιστημονικού πλαισίου;  Την χρησιμοποιούν ΜΟΝΟ μεταφορικά και ανεπίσημα σε συζητήσεις με φίλους, ή σε άρθρα εκλαϊκευμένης ψυχολογίας που προορίζονται για το πλατύ κοινό.  Πουθενά αλλού. 

Η ευρεία χρήση της λέξης αυτής στις συζητήσεις περί ανθρώπινων σχεσεων,  διευκρίνισα στο προηγούμενο κείμενό μου πως δημιουργεί προβλήματα διότι 1) δεν κατονομάζει σωστά ποιό είναι το πρόβλημα δυσαρμονίας με τα εμπλεκόμενα μέρη και 2) δεν αφήνει αρκετά καθαρή την σκέψη του καταπιεζόμενου ώστε να μεριμνήσει να αντισταθεί στον καταπιεστή του. Εχει κατι τελολογικό η λέξη "τοξικός" που σου αφήνει λίγο περιθώριο να δράσεις. 

Όμως τα πράγματα είναι πολύ πιο σοβαρά όταν χρησιμοποιούμε το "τοξικός" για να αναλύσουμε πτυχές της ζωής που τις έχουν αναλύσει ήδη άλλες επιστήμες, με άλλες λέξεις κατάλληλες και πολύ συγκεκριμένες, όπως π.χ. την πολιτική κατάσταση και τις εργασιακές συνθήκες στις οποίες ζούμε. Μια λέξη που ξεκίνησε από την Χημεία, την δανελιστηκε η εκλαικευμένη ψυχολογία και μεταφέρεται στον χώρο της πολιτικής και της οικονομίας δεν μπορεί όχι να αναλύσει, αλλά ούτε καν να αγγίξει τα πολιτικά και οικονομικά προβλήματα. Αντιθέτως, η λέξη "τοξικός" συσκοτίζει τελείως το προς εξέταση ζήτημα κι αποπροσανατολίζει εντελώς τους συμμετέχοντες στην συζήτηση διότι 1) Τους παραπλανά, 2) Τους απομακρύνει από την αλήθεια, 3) Μεταμφιέζει ένα πρόβλημα που έχει όνομα γνωστό αλλά κανένας δεν θέλει πια να το προφέρει, με ένα περίβλημα φλου αρτιστίκ. Ολο το πράγμα είναι μια μασκαράτα, μια σκέτη απάτη.

Δεν υπάρχει "τοξική πολιτική παράταξη", υπάρχει φασιστική πολιτική παράταξη. 

Δεν υπάρχει "τοξικό εργασιακό περιβάλλον", υπάρχει ο καπιταλισμός σε όλα τα εργασιακά περιβάλλοντα.

Για ό,τι μας συμβαίνει δεν φταίνε τα άτομα και το συγκεκριμένο πολιτικό/εργασιακό περιβάλλον, φταίει το πολιτικό σύστημα/ ο τύπος της Οικονομίας μέσα στην οποία ζούμε. Ο,τι μας συμβαίνει δεν λύνεται με συμβουλές ψυχολογίας και με τρύκ αυτοβελτίωσης, ενδυναμωσης κλπ. Είναι στραβό από την ρίζα του και θέλει ξερίζωμα. 

Ας ξανασκεφτούμε λοιπόν πότε χρησιμοποιούμε την λέξη "τοξικός". Είναι σωστή η χρήση της; Μιλάμε κυριολεκτικά; Αν μιλάμε μεταφορικά, πράττουμε σωστά; Ωφελεί να μιλάμε μεταφορικά για προβλήματα χειροπιαστά;

(γράφει η Melusine)