Οι τοξικοί άνθρωποι, οι ψεύτες κλπ.

Το έχετε προσέξει πως τα τελευταία χρόνια το Ιντερνετ είναι γεμάτο με συμβουλές πώς να αποφύγετε τους τοξικούς ανθρώπους, τους ψεύτες ή τους ανθρώπους που χειραγωγούν τους άλλους; Είπα να γράψω κι εγώ ένα κείμενο σχετικό με το θέμα, όμως κάπως διαφορετικό, από την μεριά του ριζοσπαστικού φεμινισμού που βλέπει τα πάντα ταξικά και προσέχει κυρίως να εφαρμόζει την θεωρία στην πράξη της καθημερινότητας. 

Μου πήρε πολλά χρόνια να κατανοήσω τι εννοούμε όταν λέμε "τοξικός"  κι είμαι απρόθυμη να την χρησιμοποιήσω (σήμερα είναι η πρώτη φορά). Η απροθυμία μου έχει λόγους.

Ο πρώτος λόγος είναι πως δεν πολυκαταλαβαίνω τις νεωτερικές λέξεις. Βρίσκω τις ήδη υπάρχουσες λέξεις (π.χ. εγωκεντρικός πικρόχολος, αυταρχικός, κλαψιάρης, «μαμάκιας», φαντασμένος, επιδεικτικός, ανισόρροπος) αρκετές για να συνεννοηθούμε, ειδικά αν θέλουμε να συνεννοηθούμε όλοι, μαζί και οι αγράμματες, οι αγρότισσες, οι καθαρίστριες, οι άνθρωποι που δεν έχουν πρόσβαση στο νεοεπινοηθέν λεξιλόγιο.
Ο δεύτερος λόγος είναι πως δεν μου αρέσει να μιλάω για πράγματα που δεν γνωρίζω προσωπικά. Ναι, τα κείμενα λένε πως υπάρχουν τοξικοί άνθρωποι,  όμως εγώ δεν συναναστράφηκα ποτέ κανέναν που η συμπεριφορά του να με δηλητηρίαζε. 
Ο τρίτος λόγος που δεν χρησιμοποιώ την λέξη τοξικός είναι μέρος του ριζοσπαστικού φεμινισμού, κρίνω πως η χρήση της κυρίως μεταθέτει την ευθύνη για το χάλι της ζωής μας στον χαρακτήρα των άλλων κι όχι στις δικές μας παραλείψεις ή αντιφάσεις. Ο ριζοσπαστικός φεμινισμός ασχολείται με την ανάλυση, όμως κυρίως είναι υπέρ της δράσης, της αντίδρασης και της αντίστασης των υποκειμένων. Η ζωή είναι σχέσεις αλληλεπίδρασης, σε μεγάλο βαθμό. Άλλες φορές τα ζητήματα είναι ιδιωτικά και λύνονται ατομικά, άλλες είναι καθολικά και χρειάζονται συλλογική δράση, πάντως ποτέ οι σχέσεις δεν είναι στατικές και μονόδρομες.

Τι είναι λοιπόν ο τοξικός, ας το ορίσουμε για να συνεννοηθούμε: είναι κάποιος που σε «δηλητηριάζει» με την συμπεριφορά του ή με τα λόγια του, δηλαδή σε αποδυναμώνει, σε αδρανοποιεί, δεν μπορείς να του αντισταθείς κι αυτά που κάνεις αποβαίνουν εις βάρος σου. 

Όλη η συζήτηση για τους τοξικούς ανθρώπους είναι υπερβολική, χαοτική και μας δημιουργεί την εντύπωση πως εμείς είμαστε εξαιρετικοί άνθρωποι αλλά λίγο άτυχοι γιατί πέσαμε πάνω τους τοξικούς. Τα κείμενα που υπάρχουν για τους τοξικούς, παρουσιάζουν το ζήτημα ως ένα πολυπλοκότατο παζλ που χρειάζεται βοήθεια κάποιων ειδικών για να λυθεί, αν ποτέ λυθεί, μετά από πολλά χρόνια προσπάθειας. Οχι, ούτε εμείς είμαστε εξαιρετικοί, ούτε οι άλλοι είναι η αναπόφευκτη καταστροφή, ούτε χρειάζονται ειδικοί για το κάθε βήμα της ζωής μας.

Δήλωσα ήδη πως δεν γνωρίζω ανθρώπους που είναι τοξικοί. Δεν έχω γνωρίσει ούτε καν ψεύτες. Ειλικρινά δεν μου είπε ποτέ κανείς ψέματα ή αν τυχόν μου είπε, ήταν κάτι πολύ ασήμαντο που είτε δεν αποκαλύφθηκε, είτε αποκαλύφθηκε αλλά δεν  έπαιζε ρόλο στον ρου της ιστορίας.  Ήμουν τυχερή; Όχι, νομίζω ότι απλώς δεν υπήρχε λόγος οποιοσδήποτε να κατασκευάσει ένα ψέμα για μένα. Είμαι τελείως ασήμαντη, είμαι γυναίκα και φτωχή, προλετάρια, παγκοσμίως άσημη. Γιατί κάποιος να ασχοληθεί και να ζαλίσει το κεφάλι του ώστε να μου παρουσιάσει ένα παραμύθι; Δεν έχει τίποτα να κερδίσει από εμένα. Όχι, όλοι μου είπαν την αλήθεια

Ξέρω τι σκέφτεστε, θα μπορούσε ένας άντρας ας πούμε να πει κάποιο ψέμα για να κερδίσει την παρέα μου, την εύνοιά μου, την τρυφερότητά μου κλπ. Οι φήμες λένε πως οι άντρες πολλές φορές καταφεύγουν σε ψέματα, μάλλον όμως αυτό δεν είναι σωστό, είναι μέρος της λαϊκής μυθολογίας. Το ψέμα είναι για λίγους, θέλει μεγάλες ικανότητες και υψηλή ευφυΐα. Χρειάζεται πολύς κόπος για να το φτιάξεις και καλή μνήμη για να θυμάσαι τι είπες, σε ποιόν, ώστε να διαρκέσει το ψέμα καιρό χωρίς να αποκαλυφθεί. Εξάλλου,  πού να ξέρει ο καθένας τι θα ήθελα εγώ να ακούσω, έτσι ώστε να φορέσει το κατάλληλο προσωπείο για να μου κινήσει την προσοχή; Είμαι μια κοινή φάτσα με άγνωστο εγκέφαλο, όλων των ειδών τα προσωπεία μπορούν να κάνουν ή να μην κάνουν εξίσου. 

Μου φαίνεται πως γενικά δεν υπάρχουν ψεύτες.  Οι άνθρωποι δεν κρύβονται, λένε αυτό που σκέφτονται αμέσως, γιατί έχουν την πεποίθηση πως οι αντιλήψεις τους είναι ολόσωστες, αιτιολογημένες και πανανθρώπινα αποδεκτές. Αν περιμένεις αρκετά, αν δεν συμπληρώνεις τα κενά στις φράσεις τους με την φαντασία σου, αν δεν κάνεις άλματα λογικής όταν βγάζεις συμπεράσματα, τότε η εικόνα που σχηματίζεις για τους άλλους είναι ρεαλιστική. Πιθανότατα όταν απογοητευόμαστε το σφάλμα είναι δικό μας που θεωρούμε πως είτε κάτι άσχημο δεν το εννοούν πλήρως, είτε το χρησιμοποιούν σε ειδικές περιστάσεις. Μια που εδώ είναι σελίδα φεμινιστική, να δώσω ένα παράδειγμα φεμινιστικό. Οι γυναίκες που ακούνε κάποιον να λέει οποιαδήποτε γυναίκα "πουτ@να" και περιμένουν πως αυτήν την λέξη δεν θα την ακούσουν ως βρισιά οι ίδιες αργότερα, είναι ανεδαφικές κι αυταπατώνται. Η λέξη «πουτ@να» είναι σίγουρα ένα πολύ καθαρό σημάδι πως η μόνη σωστή κίνηση είναι η απομάκρυνση (σ.σ οι γυναίκες που δεν δίνουν σημασία σε τέτοια ψιλολόγια γιατί οι ίδιες αποκαλούν άλλες γυναίκες πουτ@νες, δεν με ενδιαφέρουν καθόλου, όπως έστρωσαν να κοιμηθούν).

Εκτός από τους τοξικούς που εκτοξεύουν κατά πάνω μας σε μόνιμη βάση υποτιμητικά ή επικριτικά λόγια, οπότε έτσι αυξάνουν την ανασφάλειά μας και μας καθιστούν αδύναμες απέναντί τους, υπάρχουν κι εκείνοι που βρίσκονται στο άλλο άκρο του φάσματος, που αρνούνται να αναλάβουν την ευθύνη για τα δικά τους συναισθήματα και μας μεταφέρουν την ευθύνη για το τι τους συμβαίνει, αποδυναμώνοντάς μας ξανά. Είναι οι Drama queen θα λέγαμε, που όλο κλαίγονται, που όλο κάτι τρομερό τους συμβαίνει, που είναι πολύ ευαίσθητοι γι αυτό πρέπει να τους προσέχουμε, αν είναι άντρες δεν μπορούμε να τους αφήσουμε διότι θα αυτοκτονήσουν, κλπ. Ναι, ωραία είναι να κάνουμε παρέα με ευαίσθητους ανθρώπους,  όμως χρειάζεται μέτρο, είναι άλλο πράγμα οι ευαίσθητοι κι άλλο οι συναισθηματικά ανάπηροι. Δεν μου φαίνεται λογικό να συναναστρεφόμαστε κάποιους που μας μετατρέπουν σε πατερίτσα τους. Η ζωή περνάει γρήγορα, πότε θα είναι η σειρά μας κάποιος να μας προσέξει και να κάνει πράγματα για εμάς; 

Άρα το θέμα με τους επονομαζόμενους τοξικούς ανθρώπους είναι κάπως απλό και το μόνο που έχει βαρύγδουπο είναι ο τίτλος του: χρειαζόμαστε ισορροπία στις σχέσεις μας, γι αυτό ψάχνουμε ανθρώπους που θα στέκονται ηθικά και συναισθηματικά στο ίδιο ύψος με εμάς και θα μας κοιτάνε ίσια στα μάτια, ούτε πιο πάνω, ούτε πιο κάτω. Αυτός είναι ό στόχος του φεμινισμού, η ισοτιμία. Δεν μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος με τρόπο μαγικό, εμείς οι γυναίκες θα κάνουμε το μερίδιο που μας αναλογεί.

(ΓΡΆΦΕΙ Η MELUSINE)