Προς αναζήτηση του νέου αντρικού Λόγου.

Εδώ και 50 χρόνια στην χώρα μας το φεμινιστικό κίνημα ανεβαίνει, η απελευθέρωση των γυναικών προχωρά. Καινούργιες λέξεις εφευρίσκονται για να περιγράψουν την γυναικεία εμπειρία, ιστοσελίδες με γυναικεία θέματα ανοίγουν, γυναικείες οργανώσεις ιδρύονται, ένα σωρό πράγματα που οι άντρες δεν είχαν φανταστεί αλλά και πολλές γυναίκες δεν είχαν συνειδητοποιήσει, τώρα πια περιγράφονται, αναλύονται αποσαφηνίζονται έως την πιο μικρή τους λεπτομέρεια, πάντα από την οπτική μεριά των γυναικών. Όλα αυτά ονομάζονται "γυναικείος Λόγος" δηλαδή γυναικεία ομιλία και γυναικεία λογική μαζί, όλα αυτά μαζί μας δείχνουν ποιός είναι ο τρόπος που οι γυναίκες βλέπουν τα πράγματα που τις αφορούν. Ο γυναικείος Λόγος μιλάει καταρχάς για τις ίδιες τις γυναίκες, τα βιώματά τους, τις εμπειρίες τους, πώς συγκροτούν εντός τους την έννοια του εαυτού τους, πώς αποδέχονται ή αρνούνται τους ρόλους με τους οποίους τις φορτώνει η κοινωνία, πώς συμμετέχουν οι ίδιες στην επιτέλεση της "θηλυκότητας" τους, πώς αντιλαμβάνονται σε ποιό κοινωνικό φύλο  ανήκουν, πώς σχετίζονται με τα υλικά αγαθά γύρω τους. Στην συνέχεια μιλάει για τις γυναίκες και τις υπόλοιπες γυναίκες, τις σχέσεις που διαμορφώνονται με τις μανάδες, τις κόρες, τις πεθερές, τις φίλες, τις συναδέλφισσες. Τέλος, σε μικρότερο βαθμό, μιλάει για τους άντρες που περιβάλλουν τις γυναίκες, για τους πατεράδες, τους εραστές, τους συζύγους και τους φίλους, τους άντρες εργοδότες και τους άντρες συνάδελφους. 

Σε αυτά τα 50 χρόνια συνολικά και βαθμιαία ο γυναικείος Λόγος έχει καταλήξει στην δημιουργία ενός νέου τύπου ανθρώπου, σε μιά γυναίκα νέας μορφής, που αν δεν είναι φεμινίστρια, είναι πάντως πιο συνειδητοποιημένη και πολύ πιο απελευθερωμένη από την γυναίκα του 1970.

Ωστόσο, δεν υπάρχει το αντίστοιχό σε Λόγο από την μεριά των ανδρών. Παρά το ότι η απελευθέρωση των γυναικών προχωράει και στην ίδια αυτή κοινωνία υπάρχουν άντρες που πρέπει  τουλάχιστον να συμπορευτούν με τις απελευθερωμένες γυναίκες και τα νέα κοικωνικά δεδομένα, δεν φαίνεται να αρθρώνεται κάποιος λόγος από τους άντρες για τους άντρες, από τους άντρες για τον εαυτό τους. Δεν βλέπουμε πουθενά ιστοσελίδες που να απευθύνονται σε άντρες και να έχουν θεματολογία διαφορετική από ό,τι το 1950, δηλαδή σεξ, αυτοκίνητα, χόμπυ. Ο κόσμος όλος  έχει ήδη αλλάξει κι όμως οι άντρες στην δημόσια έκφρασή τους χωρίζονται σε τρία είδη: α) οι πολέμιοι του φεμινισμού που παντοιοτρόπως προσπαθούν να ξαναβάλουν τις γυναίκες στις κουζίνες τους (βέβαια, με κάποιο τρόπο που να έρχονται τα λεφτά από τους μισθούς τους στο σπίτι), β) οι μεγαλόθυμοι, χαλαροί, ψιλοαδιάφοροι, αυτοί που μοιάζουν να λένε λίγο-πολύ "ε, ας κάνουν κι οι γυναίκες λίγες τρέλες και τι έγινε;"  γ) μια μιικρή μερίδα αντρών που κατανοεί και συμφωνεί με τον φεμινισμό. Η πρώτη κι η δεύτερη ομάδα, εκπροσωπείται σε μισογύνικα σάιτ (π.χ. "Ο κακός ο λύκος") ή σε παραδοσιακά αντρικά ("Ο τζέντλεμαν"). Οι φεμινιστές δεν εκπροσωπούνται πουθενά, παρακολουθούν γυναικείες φεμινιστικές σελίδες και συμμετέχουν στις συζητήσεις.

Με λίγα λόγια δεν υπάρχει προς το παρόν κανένα σάιτ για άντρες που μιλάνε για τα βιώματά τους, για ό,τι  τους βασανίζει, για τις δυσκολίες που συναντούν σε αυτόν τον κόσμο. Δεν υπάρχει σάιτ που οι άντρες να μιλούν για το πόσο δύσκολο είναι να συγκροτήσουν μια ταυτότητα "αντρική" τώρα που  ο δημόσιος χώρος, εκείνος που παραδοσιακά τους ανήκε, δηλαδή η εργασία, οι ακαδημαϊκές σπουδές και η πολιτική έχει κατακλυστεί από γυναίκες ισάξιες ή καλύτερές τους. Στα ερωτικά ζητήματα το πεδίο επίσης έχει αλλάξει, οι άντρες δεν είναι πια οι μόνοι κυνηγοί, ίσως γίνουν θηράματα γιατί οι γυναίκες είναι κι αυτές διεκδικητικές.  Τι σημαίνει σήμερα να είσαι άντρας; Δεν θα έπρεπε οι άντρες να αρχίσουν να το συζητάνε μεταξύ τους, χωρίς να φοβούνται πως θα παρεξηγηθούν από τους υπόλοιπους και θα χαρακτηριστούν όχι αρκετά άνδρες; Είμαι σίγουρη πως δέχονται πίεση στην δουλειά, δέχονται πίεση στην οικογένεια, οι γονείς τους περιμένουν από τους γιούς να εκπληρώσουν κάποια όνειρα που σήμερα πια οι συνθήκες δεν το επιτρέπουν, οι γυναίκες έχουν γίνει ανεξιχνίαστες σε βαθμό που να  μην ξέρεις με κάθε σου κίνηση αν θα χαρακτηριστείς παραβατικός ή αδιάφορος απέναντί τους, οι ταινίες και τα σήριαλ δείχνουν μια όμορφη ζωή που είναι κάπου εκεί έξω αλλά δεν ξέρεις πού. Νομίζω πως είναι πολύ μπερδεμένη η κατάσταση, οι άντρες δεν θα μιλήσουν ποτέ για αυτό το μπέρδεμα; Καθώς μεγάλωναν, κάποιοι τους υποσχέθηκαν μια ζωή που ποτέ δεν ήρθε. Δεν πρέπει οι άντρες με δικά τους λόγια να περιγράψουν την απογοήτευσή τους, τον θυμό τους, την απογοήτευσή τους; Να πούνε τα πάντα, με μικρές λεπτομέρειες; Να κόψουν την τρίχα σε εκατό κομμάτια και να την αναλύσουν, όπως κάνουν οι γυναίκες; 

Ισως κάνω λάθος, μου φαίνεται όμως πως η αιτία που δε βλέπουμε ένα νέο αντρικό Λόγο να αρθρώνεται είναι το ίδιο το φύλο κι η Πατριαρχία. Αυτός ο κόσμος είναι καταπιεστικός για τις γυναίκες εδώ και χιλιάδες χρόνια, όμως τους έχει επιτρέψει να είναι αλληλέγγυες μεταξύ τους, να μιλάνε για τα κοινά τους βάσανα  και τις κοινές τους ασχολίες που περιλαμβάνουν και την φροντίδα (των άλλων και του εαυτού τους). Κάθε γυναίκα στην γη μπορεί να βρει κάτι να πει με οποιαδήποτε άλλη γυναίκα στην γη κι αυτό να είναι μια τρυφερή πληροφορία κοινής βιολογικής εμπειρίας (γέννα, περίοδος, αντισύλληψη), ή να είναι μια κουβέντα συμπαράστασης και παρηγοριάς για παρόμοιες κοινωνικές καταστάσεις (γονείς, πεθερικά, παιδιά). Δεν έχει σημασία αν η μια είναι λευκή κι η άλλη μαύρη, αν η μια είναι μορφωμένη κι η άλλη αγράμματη, αν η μια είναι ετεροφυλόφιλη κι η άλλη λεσβία, ακόμα κι αν η μια είναι πλούσια κι η άλλη φτωχή, κάτι -έστω πολύ μικρό, έστω τοσοδούλι- θα βρουν να πουν και να χαμογελάσουν μαζί. Για τους άντρες όμως η Πατριαρχία είναι ένας κόσμος που τους καταπιέζει όλους μαζί αλλά και μετατρέπει τον κάθε άντρα αντίπαλο του κάθε άλλου. Είναι αλλιώς τα πράγματα γι αυτούς, ο καθένας είναι μόνος του σαν καλάμια στον κάμπο πίσω από αυτό το αγέρωχο προσωπείο της δύναμης που υποχρεώνονται να φοράνε διαρκώς.

Νομίζω πως σε αυτό οφείλονται οι φιλίες στον Στρατό που κρατάνε για πάντα, στην καρδιά τουλάχιστον κι ως ανάμνηση. Ο Στρατός είναι η μόνη περίοδος που δεν χρειάζεται να παριστάνεις πως είσαι δυνατός, εκεί όλοι υποφέρουν, όλοι γνωρίζουν από την αρχή πως θα υποστούν αδικίες, αυταρχισμό, παράλογες εντολές, για αυτό το πνεύμα αλληλεγγύης υπάρχει μόνιμα από τον καθένα προς όλους τους άλλους. Στον Στρατό μπορείς να κλαις, να φοβάσαι, να μην κοιμάσαι τον βράδυ, να θες συνέχεια να παρατήσεις τα πάντα και να χαθείς, να μην θες να φας, να έχεις συνέχεια ψυχοσωματικά συμπτώματα. Κανένας δεν σε παρεξηγεί που δεν καταφέρνεις να είσαι συγκροτημένος γιατί κανένας δεν είναι απολύτως συγκροτημένος, όλοι βράζουν στο ίδιο καζάνι, επομένως όλοι μπορούν να φανούν αδύναμοι, παράλογοι, γελοίοι, για τα πανηγύρια κυριολεκτικά, χωρίς να τους παρεξηγήσουν οι υπόλοιποι που γνωρίζουν πως αύριο θα είναι η δικιά τους σειρά να φανούν για τα πανηγύρια. 

Εν ολίγοις,  περιμένω κάποια στιγμή να ακούσω τον νέο αντρικό Λόγο. Θέλω να ακούσω τι σκέφτονται οι άντρες για τον εαυτό τους σε κατάσταση φτώχειας, ανεργίας, ανασφάλειας, εργασιακής πίεσης, μοναξιάς,  πένθους, σεξουαλικής ανικανότητας. Να ακούσω τι σκέφτονται οι χοντροί, οι ανάπηροι, οι επαρχιώτες, οι Αθηναίοι, οι μοναχογιοί, οι "απατημένοι", οι πολύ νέοι κι οι πολύ μεγάλοι.  Θέλω επίσης να δω άλλους άντρες να ακούνε αυτούς που μιλάνε και να τους συμπαραστέκονται, χωρίς να κατακρίνουν.
Θέλω να δω μεταξύ των αντρών αυτό που βλέπω μεταξύ των γυναικών: αλληλεγγύη.

(γράφει η Melusine)