Τα 12ποντα τακούνια ενδυναμώνουν ή αφοπλίζουν τις γυναίκες;.

Αν το κείμενο αυτό το διαβάζει μια γυναίκα από 16 έως 66  χρονών, το πιθανότερο είναι πως έχει φορέσει ψηλά τακούνια κάποια στιγμή στην ζωή της, όποιος κι αν είναι ο τρόπος που προτιμά να ντύνεται: σπορ, κάζουαλ, αβάν γκάρντ, ρομαντικός, κλασικά κομψός. Υπάρχουν περιπτώσεις που το ψηλό τακούνι σχεδόν επιβάλλεται, π.χ. στους γάμους, στα κλαμπ, στις επίσημες εργασιακές συναντήσεις. Πολλοί λένε πως τα ψηλά τακούνια είναι πολύ σέξυ, δείχνουν τις γάμπες πιο λεπτές, την γυναίκα πιο ψηλή. Προσωπικώς έχω συνάδελφο που ισχυρίζεται πως ο ίδιος ο ορθοπεδικός  γιατρός τής συνέστησε να φοράει ακόμα και με τις παντόφλες της ένα μικρό τακούνι, για να μην την πονάνε τα πόδια της.

Χμ... αυτό που δεν είπε η συνάδελφος ή δεν της το είπε κι ο γιατρός της είναι πως τα πόδια της έχουν πάθει πια μόνιμη βλάβη από την πολυετή χρήση υψηλών τακουνιών και οι μύες στην γάμπα της έχουν κοντύνει - γι αυτό πονάει όταν φοράει ίσια παπούτσια. Όπως είπε ο δικός μου ορθοπεδικός όταν του ανέφερα το περιστατικό "αν ήταν καλύτερα να φοράμε τακούνια, η φύση θα φρόντιζε να βγαίνουμε από την κοιλιά με τακουνάκι ενσωματωμένο στο πέλμα". 

Τα πολύ ψηλά τακούνια, τα 12ποντα, είναι πολύ πρόσφατη επινόηση, ειδικώς η χρήση τους σε ευρεία κλίμακα από μεγάλες μάζες γυναικείου πληθυσμού. Υπάρχουν κάποιες γυναίκες που τα φορούν καθημερινά, παντού και πάντα (περίπου το 33% των γυναικών), κάποιες που τα φορούν σε όλες τις ημιεπίσημες κι επίσημες εκδηλώσεις στην ζωή τους (πάνω από 77% των γυναικών) κι υπάρχει ένα 14% που δεν τα έχει φορέσει ποτέ.

Ωστόσο, η χρήση των 12ποντων παπουτσιών είναι πάντα αξιοπερίεργη, εάν σκεφτούμε πόσο πολύ βλάπτουν τα πόδια και στην σπονδυλική στήλη, κι ακόμα πιο περίεργο εάν σκεφτούμε πως οποιοδήποτε 12ποντο παπούτσι σε πονάει το αργότερο μέσα σε μια ώρα ορθοστασίας από τότε που το φόρεσες. Δεν είναι κατάλληλα για να κυκλοφορείς πάνω τους, είναι μόνο για να τα βάζεις, να μπαίνεις σε ένα αυτοκίνητο, να βγαίνεις και μετά να κάθεσαι δείχνοντας τα -ή να χορεύεις λίγα λεπτά ανά έξοδο. 

Τι εννοώ όταν λέω "βλάπτουν τα πόδια"; Εννοώ πόνους στα γόνατα κι οστεοαρθρίτιδα, οσφυαλγία, διαστρέμματα, κράμπες, αχίλλειο τενοντίτιδα, βλαισό μέσο δάκτυλο, παρείσφρυση ονύχων, κότσια, παραμόρφωση δακτύλων, νεύρωμα Μόρτον κλπ, αυτό το σχήμα με λίγα λόγια.

Πώς εξηγείται το ότι τόσα εκατομμύρια γυναίκες στην γη φοράνε 12ποντα κι αγνοούν τον πόνο και τις μακροπρόθεσμες βλάβες που δεν διορθώνονται ούτε με εγχειρίσεις πολλές φορές, παρά το ότι είναι πολύ φανερές από νεαρή ηλικία (το κότσι στο μεγάλο δάχτυλο φαίνεται ακόμα και σε κορίτσια του Λυκείου); Πώς πείθονται όλες αυτές οι γυναίκες να πονάνε, εθελοντικά; 

Οι απόψεις διίστανται. Στα δικά μου μάτια τα 12ποντα είναι μια καθαρή συμμόρφωση των γυναικών στις επιθυμίες της μισογύνικης κοινωνίας μας. Για τα περιοδικά μόδας και κάποιες πλευρές του φεμινισμού είναι εργαλείο ενδυνάμωσης της γυναίκας. 

Ας το πιάσουμε από την αρχή. Τα 12ποντα παπούτσια έχουν  πάνω τους στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν αρχικά από τους αργόσχολους άντρες στις αυλές των βασιλιάδων της Ευρώπης ως ένδειξη κύρους, επειδή μεγάλωναν το ύψος τους. Επίσης πάνω στα 12ποντα βρίσκονται παραδοσιακά στοιχεία καταπίεσης των γυναικών, δηλαδή ο περιορισμός του ποδιού σε στενές φόρμες  κι ορισμένες φορές το λεπτό τακούνι στιλέτο που κάνει την ισορροπία δύσκολη. Όλα μαζί φτιάχνουν ένα παπούτσι που εκπληρώνει το ανδρικό ιδεώδες περί ομορφιάς, αλλά καθιστούν την γυναίκα ανίκανη να περπατήσει, να τρέξει, να κινηθεί με ευκολία, να σταθεί όρθια πολλές ώρες, να χορέψει πολλές ώρες, ευάλωτη λοιπόν από όλες τις πλευρές κι ανίκανη να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε δυσκολία. Είναι κατεστημένο πια οι νύφες στον χορό του γάμου τους, να ξεκινάνε την βραδιά με τα παπούτσια τους και να καταλήγουν ξυπόλητες (μη αντέχοντας τους φριχτούς πόνους), είναι πολύ συνηθισμένοι οι καυγάδες ζευγαριών για το αντίτιμο στο πάρκινγκ των κλάμπ που θα είχαν αποφευχθεί εάν η γυναίκα δεχόταν να περπατήσει δυό τετράγωνα δρόμο, είναι αδύνατο να υπολογίσουμε πόσες εργαζόμενες γυναίκες μετακινούνται στην δουλειά ή οδηγούν με μπαλαρίνες που τις αφαιρούν για να τις αντικαταστήσουν με τα ψηλοτάκουνα με φιάπα μόλις μπουν στο γραφείο. Αφού λοιπόν τα παπούτσια αυτά προσδίδουν κύρος στις γυναίκες με το ύψος τους, αλλά ταυτόχρονα δεν τους επιτρέπουν να κινηθούν ελεύθερα και να διεκπεραιώσουν αυτά που θέλουν με άνεση, ποιός είναι ο καθοριστικός παράγοντας που γέρνει την ζυγαριά υπέρ της χρήσης τους;

Νομίζω πως ευθύνεται η κυρίαρχη κουλτούρα των media. Αυτή είναι που εξοικειώνει τον γυναικείο πληθυσμό οπτικά με αυτά τα παπούτσια, καθιστώντας τα πλήρως αποδεκτή εικόνα ομορφιάς. Τα τελευταία 10 χρόνια μέσω διαφορών τεχνικών φωτογράφισης έγιναν κοινός τόπος τα εξωπραγματικά πόδια μήκους ίσα με τα 2/3 του σώματός μιάς γυναίκας μέσω των σελίδων μόδας  μόδας, ενώ τα 3  τελευταία χρόνια κατέκλυσαν εξίσου το Instagram. Είναι πολύ γνωστή η εμπορική σχέση ηθοποιών της τηλεόρασης και του κινηματογράφου με σχεδιαστή μόδας που ειδικεύεται σε 12ποντα παπούτσια με κόκκινη σόλα ( ο οποίος παρεμπιπτόντως στα 16 του έπιασε δουλειά στο καμπαρέ Folies Bergère). Βεβαίως είναι αυτονόητη η εμπορική σχέση των περιοδικών μόδας με τους σχεδιαστές παπουτσιών. Η ποπ κουλτούρα των βίντεο κλιπ είναι μια επίσης ισχυρή επιρροή κι έχει το κακό να εστιάζει στην προβολή σεξουαλικών εικόνων, δηλαδή στην μετατροπή των γυναικών σε θέαμα κατάλληλο για τους άντρες, γι αυτό όχι μόνο δεν δίνει δεκάρα για την άνεση ή για την υγεία των γυναικών, αλλά δανείζεται τα πρότυπά της από το πορνό. Οι αναγνώστριες που είναι 40 χρονών θυμούνται πως πριν 20 χρόνια παπούτσια με πλατφόρμα και φιάπα στο κάτω μέρος μπορούσες να βρεις σε ένα μόνο κατάστημα στην πλατεία Βάθη,  με target group τις γυναίκες της πίστας (στριπτιζέζ, κονσοματρίς, κλπ). Αυτό συνέβαινε πριν το διαδικτυακό πορνό, μετά οι εικόνες του πορνό εισέβαλαν στην μουσική βιομηχανία πολύ επιθετικά, στην τηλεόραση τρόπον τινά ηπιότερα, κι όταν την σκυτάλη πήραν οι σχεδιαστές των fast fashion brands, όλη η συζήτηση περί συνδυασμού  κομψότητας, χρηστικότητας και λογικής στα παπούτσια τελείωσε. 

Σήμερα η σεξουαλικότητα που έρχεται ωμή στα μούτρα μας, ορμάει γύρω στις 100 φορές την μέρα κατά πάνω μας, κι είναι η σεξουαλικότητα που καθιστά λογικές τις φωτογραφίες "μαγειρεύω στην κουζίνα με το στρινγκ και τέλειο μακιγιάζ", κι εξίσου λογικά τα 12ποντα κόκκινα παπούτσια για το γραφείο -τα ασημί για βραδινή έξοδο. Δεν υπάρχει πια διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην εμφάνιση της καθημερινής ζωής, στα editorial των περιοδικών και στις σκηνές του πορνό, φαίνεται πως όλα σχεδόν εναλάσσονται, ειδικά σε ό,τι αφορά τις δραστηριότητες που γίνονται σε ημίφως  ή ηλεκτρικά φώτα (κλαμπ, δείπνο, θέατρο, ραντεβού).
 Είναι πολύ δύσκολο για τις σημερινές γυναίκες να μην φορέσουν τα 12ποντα τακούνια, όχι μόνο επειδή τα βλέπουν παντού στα media, αλλά κι επειδή όλες οι διπλανές γυναίκες  τα φοράνε. Το παιγνίδι πρέπει να παίζεται με ίσους όρους για να είναι δίκαιο. Πώς να μπεις σε ένα κλάμπ με τό ίσιο τζην σου, μακώ μπλουζάκι και μπαλαρίνες, όταν όλες οι άλλες φοράνε 12ποντα; Θα είσαι αόρατη, θα φτάνεις μέχρι των στήθος των υπολοίπων γυναικών, είναι δίκαιο αυτό; Εξάλλου και να θες να το κάνεις, δεν θα σε αφήσουν οι πορτιέρηδες να περάσεις την πόρτα (όπως συνέβη την Πρωτοχρονιά στην αδερφή μου).

Κι όμως, πέρα από τους λόγους υγείας, αυτή ακριβώς η ορατότητα που χτίζεται για τα αντρικά μάτια, είναι σημαντικός λόγος να αποφύγει κάποια τα 12ποντα. Έτσι κι αλλιώς τα 12ποντα δεν αντέχουν σε λογική κριτική, αλλά ας αφήσουμε την λογική κι ας πάμε σε ό,τι ακούγεται προς υπεράσπισή τους, γιατί εμένα τουλάχιστον μου ζάλισαν το κεφάλι αυτοί που χρησιμοποιούν τις λέξεις με όποιο περιεχόμενο οι ίδιοι επιθυμούν να τους δώσουν:
1) Πως είναι δυνατόν να λέγεται "επιλογή" κάτι που με ένα αόρατο τρόπο γίνεται υποχρεωτικό;
2) Πώς είναι δυνατόν να λέγεται "ενδυναμωτικό" κάτι που δεν σου επιτρέπει να κινηθείς και ειδικά να τρέξεις;
3) Πώς γίνεται να ονομάζεται "δείγμα status", το να τρεκλίζεις ανά δύο δευτερόλεπτα προσπαθώντας να παραμείνεις όρθια, υπάρχουν κυρίαρχοι που τρεκλίζουν;
4) Γιατί να φοράς ένα παπούτσι που σε αναγκάζει να στηρίζεσαι σε κάποιον για να περπατήσεις, τι λιγότερο απελευθερωτικό μπορούμε να σκεφτούμε από το να στηριζόμαστε σε κάποιον άλλο για να βαδίσουμε;
5) Εκτός από το επιχείρημα "έτσι μου αρέσει" που κολλάει παντού, δεν πρέπει να σκεφτούμε τον εαυτό και το σώμα μας μακροπρόθεσμα; Βραδινές εξόδους θα κάνουμε στα 20, στα 30, στα 40, στα 50, στα 60, στα 70. Από τα 30 και μετά θα τις κάνουμε με παντόφλες;

Δεν θέλω να πω κάτι παραπάνω. Ελπίζω πως το σκίτσο και κανα δυο σκέψεις από αυτές που εκτέθηκαν, θα χρησιμέψουν στις αναγνώστριες για να αναλογιστούν μόνες τους εάν τα 12ποντα τακούνια τις ωφελούν ή τις βλάπτουν. 

(υπογράφει η Melusine)

(artwork Jover)