Mητρότητα - πατρότητα Α.Ε. (για την Κοινωνία)

Πρέπει να ομολογήσω πως το θέμα της μητρότητας και της τεκνοποιίας, δεν πέρασε καθόλου από το μυαλό μου μέχρι να γεννήσω εγώ η ίδια παιδί, να έρθει στο σπίτι και να περάσουμε τη πρώτη νύχτα στο σπίτι μόνοι μας με το μωρό, ο άντρας μου κι εγώ. Αναγκάστηκα να σκεφτώ την τεκνοποιία από εκεί και πέρα,  καταρχάς για προσωπικούς λόγους κι έπειτα, από φεμινιστική σκοπιά, ή μάλλον από ανθρωπιστική σκοπιά αφού για μένα ο φεμινισμός είναι ο αγώνας να λογιστούν οι γυναίκες πρώτα άνθρωποι και μετά γυναίκες, δηλαδή να μην ζουν ούτε ως αναπαραγωγικές μηχανές, ούτε ως σεξουαλικά αντικείμενα προς χρήση. 

Αναγκάστηκα να γυρίσω πίσω, στην παιδική ηλικία, την εφηβεία μου, την νεότητα και να μαζέψω όλα τα λόγια που άκουσα για το θέμα από την οικογένειά μου και γνωστούς, να τα επεξεργαστώ, να τα συνδυάσω με όποιες γνώσεις είχα στο κεφάλι μου για την Ιστορία, για την νομοθεσία  και να καταλήξω σε κάποιες σκέψεις. Νομίζω πως την τεκνοποιία πρέπει να την δούμε μέσα από δυό διαφορετικά πρίσματα: το ένα είναι το κοινωνικό / έμφυλο και το άλλο το εμπορικό/καπιταλιστικό. 

Από την πλευρά της Κοινωνίας 

Ως γυναίκα, είμαι υποχρεωμένη να αναφερθώ στην τεκνοποιία από την μεριά του φύλου μου (την μητρότητα) και θέλω να τοποθετηθώ από την αρχή:  Είναι γεγονός ότι τα θηλυκά γεννάνε τα παιδιά, αλλά η μητρότητα έτσι όπως την συζητάμε δεν είναι το απλό βιολογικό γεγονός, είναι ένα ιδεολογικό πατριαρχικό κατασκεύασμα.  
Αφού η τεκνοποιία συνδέεται με την σεξουαλική πράξη, πρέπει να χωρίσουμε την ζωή των γυναικών σε δύο τουλάχιστον περιόδους  α)τα χρόνια που η σεξουαλική πράξη είναι στις ίδιες επιθυμητή και για τους άντρες το ζητούμενο, αλλά  το βάρος του αναπαραγωγικού της αποτελέσματος πέφτει μόνο στους ώμους της γυναίκας, β)τα χρόνια που η σεξουαλική δραστηριότητα οφείλει να φέρει καρπούς, δηλαδή η μητρότητα να σφραγίσει τον επιτυχημένο γάμο και να επιβεβαιώσει πως η γυναίκα εκπλήρωσε τον προορισμό της πάνω στην γη, απέδειξε πανηγυρικά την θηλυκότητά της, διάλεξε  ως κύρια ή δευτερεύουσα ασχολία αυτό που πραγματικά ταιριάζει στην φύση της (τον ρόλο της μάνας). 

 Από τους επίσημους φορείς της κοινωνίας (οικογένεια, σχολείο, Εκκλησία, Πολιτεία) η σεξουαλική ζωή των γυναικών δεν συζητιέται ποτέ  με όρους απόλαυσης, αλλά μόνο σε σχέση με την επιθυμητή ή όχι εγκυμοσύνη κάθε στιγμή. Η ευθύνη  για την αποφυγή της εγκυμοσύνης, αλλά και για την εκπλήρωση του ιερού ρόλου της μάνας, πέφτει πάντα πάνω στις γυναίκες. Μια απόλυτη κόκκινη γραμμή χωρίζει το πριν τον γάμο και το μετά, σε ό,τι αφορά τις εγκυμοσύνες. Με λίγα λόγια, δεν είναι γενικώς η μητρότητα αυτή που επιβεβαιώνει την θηλυκότητα, αφού βλέπουμε πως υπάρχουν διαστήματα στα οποία είναι πλήρως κατακριτέα για την κοινωνία και σκέτος μπελάς για τους άντρες (τα χρόνια πριν τον γάμο), αλλά και η μητρότητα σε ελεύθερο δεσμό ή χωρίς καθόλου μόνιμο σύντροφο, πάλι δεν επικροτείται από την κοινωνία. Η μητρότητα που είναι αποδεκτή, η θαυμάσια, η εξαίσια, είναι η μητρότητα μέσα στον γάμο. Γιατί άραγε συμβαίνει αυτό;

Προφανώς συμβαίνει διότι η πατριαρχική κοινωνία μας αξιολογεί την μητρότητα με όρους ιδιοκτησίας της πατριαρχίας. Μετράει πάντα ως επιθυμητό παιδί εκείνο που προκύπτει από γάμο και το οποίο μπορεί ακόμα και σήμερα να κληρονομήσει τον πατέρα. Μετράει ως "ατυχήματα" τα παιδιά που βρίσκονται εκτός γάμου. Μετράει ως εκτροπή από το φυσιολογικό τα παιδιά που προκύπτουν με επιλογή της γυναίκας, χωρίς επίσημους τίτλους ιδιοκτησίας από κάποιον άντρα. Μετράει ως ανεξήγητη ανωμαλία της φύσης τις γυναίκες που επιλέγουν συνειδητά να μην τεκνοποιήσουν. 

Αυτό σημαίνει πολύ απλά πως η πατριαρχική κοινωνία μας αξιολογεί ολόκληρη την γυναίκα κυρίως ως μήτρα που κάπου χρησίμεψε διότι παρήγε κάποιο παιδί, ή την θεωρεί μισερή, ατελή και φύρα πάνω στην γη στην περίπτωση που επέλεξε ή της έτυχε να πεθάνει άτεκνη. Δεν χρειάζεται καμιά σπουδαία απόδειξη αυτό που λέω, σε όλους μας φτάνει να μαζέψουμε τα "είναι άκληρη η καημένη", "πέθανε γεροντοκόρη", "ήταν στέρφα" που έχουμε ακούσει για γυναίκες που δεν τεκνοποίησαν, για να διαπιστώσουμε τη απαξίωση προς το πρόσωπό τους, ακόμα κι όταν είναι διακεκριμένες στον επιστημονικό τομέα, στον καλλιτεχνικό, στην κοινωνική δράση κλπ. Βαθειά θλίψη διατυπώνεται για την καημένη που η παρουσία της πάνω στην γη ακυρώνεται επειδή δεν κάνει παιδιά, και αν μπει σε μια εικονική ζυγαριά με μια οποιαδήποτε γυναίκα που έκανε παιδί, η ζυγαριά κλίνει πάντα προς εκείνη που τεκνοποίησε.

 
Το ότι στην πραγματικότητα η κοινωνία μας θεωρεί την εγκυμοσύνη (υπό προϋποθέσεις) και την ανατροφή των παιδιών καθήκον κι όχι όπως κάποια βλακώδη γυναικεία περιοδικά την πλασάρουν στις γυναίκες ως την Πεμπτουσία της γυναικείας φύσης, αποδεικνύεται από τον αντρικό λόγο στην καθημερινότητα, ειδικώς στο Ιντερνετ που όλα είναι ανώνυμα και η χολή χύνεται ανεμπόδιστη. Είναι σαφές πως η ορατή  εγκυμοσύνη θυμίζει πάντα στους άντρες ότι η γυναίκα έκανε σεξ, γεγονός που πολλοί άντρες συγχωρούν στην δικιά τους γυναίκα, όμως όχι στις άλλες γυναίκες που αντιμετωπίζονται με σιχαμάρα ή και εχθρότητα. Προσωπικώς θυμάμαι οδηγό λεωφορείου να προσπαθεί να μου βρει θέση να καθίσω φωνάζοντας "μια θέση για την κυρία που είναι έγκυος", κι από τους καθήμενους να ακούγεται αντρική φωνή "ναι, όταν πηδιότ@ν ήταν καλά...". Δεν λείπουν από το διαδίκτυο τα χιουμοριστικά ποστ που δείχνουν πρώτα φωτογραφία μιας γυναίκας σε εξευτελιστικό και κακοποιητικό σεξ, και στο τέλος σε μια φωτογραφία την ίδια γυναίκα με ένα μωράκι στα χέρια να προσπαθεί να του  εξηγήσει πώς ήρθε στον κόσμο, πράγμα που αποδεικνύει ίσως πως μπορείς κάλλιστα να μεταχειρίζεσαι μια γυναίκα σαν ζώο στο σεξ, αλλά παρόλα αυτά να αποκτήσεις απογόνους (το γνωστό "οι γυναίκες είναι για τον π@τσο και να μας κάνουν κανα παιδί"). Δεν λείπουν έως και αναρτήσεις με την Παναγία και ένα κρίνο που το κεντρικό του μέρος θυμίζει αντρικό μόριο, πιθανόν ως υπαινιγμός ότι καμία γυναίκα ποτέ και πουθενά πάνω στην γη δεν ήταν αγνή, όλες παραμυθιάζουν τους άντρες. Φυσικά, σήμερα που ζούμε στην σεξουαλική απελευθέρωση, άπειρες είναι οι μισογύνικες αναλύσεις που φορτώνουν στις σημερινές μητέρες τον ηθικό ξεπεσμό της κοινωνίας, αφού η δική τους χαμηλή ηθική δεν τους επιτρέπει να αναθρέψουν ηθικά παιδιά. 

Κατά την γνώμη μου είτε μέσω των γυναικείων περιοδικών, είτε μέσω των σήριαλ της τηλεόρασης με τις ατάκες "εγώ πότε θα γίνω μάνα;" που έγιναν σλόγκαν και εσωτερικεύθηκαν στο γυναικείο φαντασιακό ως αιώνιες αλήθειες (σας δίνω τον λόγο μου πως δεν έλεγε καμία γυναίκα τέτοιες φράσεις πριν το σήριαλ), είτε μέσω επινοήσεων περί μητρικού ενστίκτου και βιολογικών ρολογιών, είτε μέσω των γυναικολόγων που γεμίζουν τα γραφεία τους με τρομακτικά σχεδιαγράμματα περί γονιμότητας, η πίεση πάνω στην γυναίκα να επικυρώσει την παρουσία της στη γη τεκνοποιώντας, ακόμα κι αν δεν μπορεί διότι η ζωή της βρίσκεται σε άλλο δρόμο, είναι τεράστια. Αυτοί οι ίδιοι άνθρωποι και φορείς που πιέζουν τις γυναίκες να τεκνοποιήσουν μετά τα τριάντα αν είναι παντρεμένες, είναι οι ίδιοι που κατακρίνουν με σφοδρότητα εκείνες που καταφεύγουν στην άμβλωση όταν μένουν έγκυες στα 15. Κάποιοι από τους γιατρούς που μετρούν στις 35χρονες πελάτισσές τους τα ωάρια που "πέθαναν αναξιοποίητα", είναι οι ίδιοι που αρνούνται να κάνουν την άμβλωση σε κορίτσια του σχολείου ή γυναίκες πάμφτωχες κι ανίκανες να μεγαλώσουν παιδί, όχι διότι είναι ηθικώς και θρησκευτικώς υπέρ της Ζωής παντοιοτρόπως, αλλά διότι έχουν σκοπό ντε και καλά να συμμετέχουν στον έλεγχο του γυναικείου σώματος και να γίνουν αυτοί κουμανταδόροι της γονιμότητάς του. Η έλεγχος της κοινωνίας πάνω στο σώμα των γυναικών είναι καθολικός, έρχεται και με ρητούς και μέ άρρητους τρόπους, κι από όλες τις μεριές.  Για τις γυναίκες δεν θα υπάρξει ποτέ ελευθερία όσο δεν είναι σε θέση να ορίζουν οι ίδιες συνειδητά τι θα κάνουν με το σώμα τους, χωρίς να στιγματίζονται για την επιλογή τους.

Θα ήθελα να κάνω μια υποσημείωση εδώ για το διάσημο ένστικτο της μητρότητας. Δεν νομίζω ότι υπάρχει ένστικτο μητρότητας  πριν υπάρξει παιδί, είναι επινόηση. Από την ώρα που η εγκυμοσύνη προχωράει και νιώθεις το έμβρυο μέσα στην κοιλιά σου να κουνιέται και να δίνει σημάδια παρουσίας, γεννιέται κάτι που αποκαλύπτεται πλήρως μόλις το παιδί γεννηθεί. Δεν ξέρω αν μπορούμε να το ονομάσουμε ένστικτο μητρότητας ή αίσθημα ευθύνης, μια που είναι σαφές πως έχεις ευθύνη για την ζωή που βγήκε από μέσα σου, που τράφηκε από εσένα, είναι κομμάτι από το σώμα σου. Πάντως υπάρχει από εκεί και πέρα, σχεδόν στο 100% των γυναικών όλης της γης και σε αυτό στηρίζεται η επιβίωση των παιδιών σε πάρα πολλές περιπτώσεις δυσμενών συνθηκών.

Νομίζω επίσης ότι δεν υπάρχει ένστικτο πατρότητας . Το λέω διότι γνωρίζουμε διαχρονικά χιλιάδες ιστορίες ανδρών που αδιαφόρησαν τελείως για όλα τα παιδιά που προέκυψαν από τις σεξουαλικές τους επαφές με γυναίκες (π.χ. φεουδάρχες που γέμισαν τον κόσμο με εξώγαμα, βιομήχανους που τα παιδιά τους από τις εργάτριες τα πέταξαν σε ορφανοτροφεία) και βλέπουμε ακόμα και σήμερα, άντρες που απλώς χώρισαν αφού προηγουμένως έζησαν με την γυναίκα και τα παιδιά τους, να σταματάνε την διατροφή προς τα τέκνα για κάποιο λόγο. Δεν χρειάζεται να αναφέρω το μελανό κι αρκετά εκτεταμένο φαινόμενο των πατεράδων που κακοποιούν σωματικά και σεξουαλικά τα παιδιά τους, ένα πολύ σαφές σημάδι πως δεν υπάρχει κάποιος δεσμός προαιώνιος που ενώνει τους άντρες με τους απογόνους τους. Το πατρικό ένστικτο είναι κάτι που αναπτύσσεται, μόνο σε όσους άντρες θέλουν να το αναπτύξουν. Είναι απόφαση του άντρα και αποτέλεσμα του πολιτισμού, όχι δεδομένο βιολογικώς εγγεγραμμένο στο αντρικό σώμα. Ευτυχώς, όλο και περισσότεροι άντρες αντιλαμβάνονται την πλούσια εμπειρία της πατρότητας και την ζουν με όλες τους τις δυνάμεις. 

Αποτέλεσμα του ένστικτου μητρότητας που υπάρχει τουλάχιστον από την γέννα του παιδιού και μετά, αλλά και του ένστικτου πατρότητας που δεν είναι εξασφαλισμένο αλλά αναπτύσσεται υπό προϋποθέσεις, είναι οι νόμοι περί κηδεμονίας των παιδιών στις περιπτώσεις διαζυγίων. Μπορούσα εδώ να πω, "αποτέλεσμα της Πατριαρχίας" και να ξεμπερδεύω μια που οι άντρες νομοθέτες φτιάχνουν τους νόμους, οπότε εάν τυχόν υπάρχει μια ισχνή μειοψηφία ανδρών που θέλει να διαμαρτυρηθεί για την ανισότητα στους νόμους περί κηδεμονίας, αυτή η μειοψηφία πρέπει να απευθυνθεί στον κύκλο της, στον χώρο της, στους άντρες με λίγα λόγια ώστε να αλλάξουν οι νόμοι. Δεν το λέω διότι είναι πράγματι αποτέλεσμα της Πατριαρχίας, έχει όμως ένα έρεισμα στη πραγματικότητα, αφού δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η Πατριαρχία είναι κοινωνικό σύστημα, ενδιαφέρεται για την διαιώνιση και την επέκταση της κοινωνίας ως σύνολο, αδιαφορώντας για τα άτομα, την ευτυχία τους και την κοινωνική δικαιοσύνη. Αδιαφορεί για τις γυναίκες, αλλά αδιαφορεί και για τους άντρες εάν οι άντρες δεν συμφέρουν την οικονομία της. Στις κοινωνικές αλλαγές, πάντα κάποια άτομα βρίσκονται μετέωρα, τα παλιά δεδομένα τους αδικούν και καινούργια ακόμα δεν έχουν θεσπιστεί. Οι άντρες που σήμερα επιθυμούν κι είναι ικανοί να αναλάβουν μόνοι τους την ανατροφή των τέκνων τους, απλώς πιάστηκαν ανάμεσα σε δυό εποχές.

(υπογράφει η Melusine)