Ο Γαργαντούας (Φρανσουά Ραμπελαί)

Επιγραφή βαλμένη πάνω στη μεγάλη πόρτα  του Θελήματος

***********************************

Εδώ εσείς μην μπαίνετε, υποκριτές
και θεοκάπηλοι, γεροταρτούφοι, άθλιοι
και βρομοπρησμένοι, σφιχrόλαιμoι,
μυγοχάφτες χειρότεροι από Γότθους
κι Οστρογότθους, πρόδρομοι κάθε ασχήμιας,
με τους τρίχινους αμπάδες, ψευτοπιστοί
μωρόπιστοι τακουνάκηδες, ζήτουλες κουκουλωμένοι,
λάγνοι καλογερεμένοι περιγελασμένοι,
ξεφτίλες, παραφούσκωτοι, των καβγάδων η αρχή,
δρόμο κι αλλού διαβείτε απάτες να πουλήσετε.
Τέτοιες πλάνες των κακών
τους αγρούς μου θα γέμιζαν
με κακία.
Κι από ψευτιά
τα τραγούδια μου θα ζάλιζαν
τέτοιες πλάνες των κακών.
Εδώ εσείς μην μπαίνετε, νομικοί σανοφαγάδες,
γραμματικοί και συντεχνιακοί γραφιάδες,
του λαού ροκανιστάδες, τόσοι παπαδοκριτάδες,
Φαρισαίοι του κατάστιχου φυλαχrάδες
και αρχαίοι δικαστάδες, που καλούς ενοριτάδες
σαν σκυλιά σφίγγετε με λαιμαριά,
για μισθός σας η κρεμάλα.
Δρόμο κι αλλού γκαρίσματα,
γιατ' υπέρβαση καμιά δε μας βρίσκεται εδώ
για να βάλετε μπροστά κάποια δίκη στο λεπτό.
Δίκες και διαδικασίες
δε χωράει για χάζι εδώ,
όπου ερχόμαστε για τέρψη .
Κι αμφισβήτηση αν στέρξει
το μυαλό σας, σακί γεμάτο να 'χετε
δίκες και διαδικασίες.
Εδώ εσείς μην μπαίνετε, τοκογλύφοι τσιφούτηδες,
λαίμαργοι, πολυφαγάδες, που διαρκώς μαζεύετε,
παλιόγατοι αρπακτικοί, αεροκοπανιστάδες
παλιόγατοι αρπακτικοί, αεροκοπανιστάδες,
σκυφτοκαμπούρηδες, πλακουτσομύτηδες,
που στις τσανάκες σας χίλια νομίσματα δε φτάνουν.
Δε σας πιάνει ξερατό, όταν τα τσεπώνετε
και τα μασουριάζετε, τεμπελχανάδες
λιανόφατσοι .
Θάνατος κακός επιτόπου να σας χαλάσει.
Η απάνθρωπη μορφή
τέτοιων όντων παρακεί
ας κουβαληθεί
για να μαδήσει.
Εδώ τώρα δε θα πιάσει
και τον τόπο ας αδειάσει
η απάνθρωπη μορφή.
Εδώ εσείς μην μπαίνετε, ξεμωραμένοι κρετίνοι,
μήτε βράδυ μήτε αυγή, κατσούφηδες, ζηλιάρηδες.
Ούτε κι εσείς, καβγατζήδες φιλοτάραχοι,
μορμολύκεια, ζιζάνια, του κάθε ζηλιάρη μπιστικοί,
Έλληνες ή Λατινικοί, από λύκους πιο επίφοβοι πολύ.
Ούτε κι εσείς ψωριάρηδες, βλογιάρηδες ως το λαιμό.
Τα έλκη σας κουβαλήστε αλλού να βοσκήσουν χαρωπά,
κακαδιασμένα αποστήματα, στην ατιμία σκεπαστά 

Το παραπάνω απόσπασμα είναι από τον Γαργαντούα του Φρανσουά Ραμπελαί, ένα βιβλίο διαφορετικό, γραμμένο το 1534. Σήμερα μπορούμε να το διαβάσουμε από τις εκδόσεις Πατάκη, στην πρώτη πολύ καλή του μετάφραση/μεταφορά  στα ελληνικά που επιμελήθηκε ο Φ. Δρακονταειδής, πιστό στην πλούσια γλώσσα, την γεμάτη υπερβολές, καλολογικά στοιχεία και αθυροστομίες του πρωτότυπου κειμένου. Οι αθυροστομίες έλειπαν σε όλες τις προηγούμενες μεταφράσεις. 
Ο Γαργαντούας είναι ένα άτομο φανταστικό, γιγαντόσωμο, που όλα τα κάνει όπως ταιριάζει στο σώμα του, δηλαδή καθ' υπερβολή. Η εποχή που ζει είναι το τέλος του Μεσαίωνα και πριν έρθει η Αναγέννηση. Ο παλιός κόσμος τείνει να χαθεί, από άποψη πολιτική με την απειλή της νεοεμφανισθείσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας,  από άποψη θεώρησης του κόσμου με τα πρώτα επιστημονικά πειράματα και την άνοδο της ιατρικής, ενώ η ίδια η Γη μεγαλώνει με την ανακάλυψη της Αμερικής. Το χαρακτηριστικό του βιβλίου αλλά κι όλης εκείνης της εποχής φαίνεται πως είναι ο παγανισμός, η άρνηση δηλαδή ολόκληρων μαζών να εκχριστιανιστούν πραγματικά (πράγμα που πιθανόν οδήγησε στις φρικαλεότητες της Ιεράς Εξέτασης), καθώς και η προσήλωση στην ζωή που βιώνεται άνευ της κεφαλής, με το σώμα και κυρίως το κάτω μέρος του σώματος. Με λίγα λόγια, σε αντίθεση από αυτά που πιστεύουμε εμείς σήμερα, το χαρακτηριστικό της εποχής αυτής είναι μια σχεδόν οργιαστική και ουσιαστική ελευθερία. Ο Γαργαντούας κι όλοι οι ήρωες πίνουν κανάτες ολόκληρες με κρασί, τρώνε με  τα χέρια αχνιστά πουλερικά, χορεύουν κάθε τρεις και τόσο, και εκδηλώνουν τις σεξουαλικές ορμές τους με αθωότητα, χωρίς να ντρέπονται για τίποτα. Σε γενικές γραμμές δεν έχουν τίποτα ιερό και όσιο, όμως ακόμα κι οι πολεμιστές δεν είναι πολεμοχαρείς εκ πεποιθήσεως, ψάχνουν μια ευκαιρία να πετάξουν τα όπλα τους και να γλεντήσουν, γι αυτό και συνθηκολογούν χωρίς ψευτοπερηφάνειες και παραλογισμούς όταν η περίπτωση το επιβάλλει. Όλοι οι ήρωες, γίγαντες και νάνοι, άντρες, γυναίκες και παιδιά, κουτσοί, στραβοί και λειψοί στο μυαλό, προσπαθούν να επιβιώσουν μέσα στην κοινωνία, γι αυτό και ψάχνουν τρόπους να "τα βρουν" με όλους τους άλλους, γι αυτό και είναι έτοιμοι να συγχωρήσουν κάθε μικρο-μπαγαποντιά, γι αυτό είναι έτοιμοι να αποδεχθούν εύκολα το διαφορετικό. 
Το βιβλίο δεν μπορεί να περιγραφεί ουσιαστικά, είναι μια σειρά από εκπλήξεις για εμάς τους σημερινούς πολίτες της Δύσης, εκπλήξεις που φτάνουν τον βαθμό του σουρεαλιστικού, όπως π.χ. το έμβλημα της μονής των Θελημιτών που λέει "κάνε ό,τι θελήσεις". Το απόσπασμα του βιβλίου στην αρχή της βιβλιοπαρουσίασης,  αντιγράφει την επιγραφή πάνω από την κύρια πόρτα της μονής του Θελήματος κι είναι χαρακτηριστικό του γλωσσολογικού πλούτου και της αγάπης για την ζωή  που διατρέχει όλο το έργο. 

( κείμενο και φωτογραφίες Melusine)
(η εικονογράφηση είναι του Gustave Dore)